Funkcje podatków

W życiu pewne są tylko dwie rzeczy – śmierć i podatki.

Stwierdzenie Benjamin Franklina mimo upływu lat nie traci na aktualności.

Podatki, czyli obowiązkowe świadczenia pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego, towarzyszą nam przez całe życie i stanowią jego nieodłączny element.

W tym artykule znajdą się podstawowe funkcje jakie spełniają podatki w aktualnym systemie prawnym.

Jakie są funkcje podatków?

We współczesnej literaturze polskiej najczęściej wymienia się cztery główne funkcje podatków : fiskalną, redystrybucyjną, stymulacyjną i informacyjną.

Funkcja fiskalna podatku polega na zapewnieniu budżetowi odpowiednich dochodów niezbędnych do pokrycia wydatków publicznych. To właśnie dzięki podatkom możliwe jest zapewnienie wielu ważnych potrzeb obywateli jak np. budowa i odpowiednie utrzymanie dróg, dostęp do bezpłatnego szkolnictwa, utrzymanie policji, straży pożarnej itp. Funkcja fiskalna jest pierwotną, najstarszą funkcja podatków.

Celem funkcji redystrybucyjnej jest kształtowanie dochodu i majątku będących w dyspozycji podatników. Dzięki podatkom następuje redystrybucja dochodu i majątku narodowego między podatnikami a związkami publicznoprawnymi, jakimi są państwo i organy samorządu terytorialnego. Zakres redystrybucji podatkowej zależy od struktury gospodarki. W krajach, w których występuje wiele sektorów gospodarczych, jest on znacznie szerszy niż w innych.

Funkcja stymulacyjna jest wykorzystywana przez państwo jako instrument oddziaływania na decyzje podmiotów gospodarczych w celu zsynchronizowania ich z założeniami polityki gospodarczej i społecznej prowadzonej przez państwo. Funkcja ta realizuje się przez zróżnicowanie obciążeń podatkowych, dzięki czemu podatek może wpłynąć zachęcająco lub zniechęcająco na decyzje w sprawie podejmowania lub likwidowania działalności oraz ustalenia zakresu jej prowadzenia. Praktycznym wyrazem realizacji tej funkcji  jest system zwolnień i ulg podatkowych, preferencje podatkowe dla inwestycji, badań naukowych czy ochrony środowiska.

Ostatnią funkcją, pomijaną w niektórych opracowaniach, jest funkcja informacyjna nazywana także czasami kontrolną. Polega ona na tym, że wysokość dochodów osiąganych przez budżet  odzwierciedla przebieg oraz dostarcza informacji o prawidłowościach lub nieprawidłowościach w przebiegu procesów gospodarczych.