Jak głosować przez pełnomocnika?

Powyższy sposób oddania głosu, wprowadzony przed wyborami prezydenckimi w 2010 roku, okazał się ważnym udogodnieniem wyborczym, z którego korzystało jednorazowo średnio 10 tys. osób w ostatnich pięciu głosowaniach. Przybliżmy zatem czytelnikom Prawo Prosto.pl instytucję pełnomocnictwa do głosowania, regulowaną przez rozdział 7 Kodeksu Wyborczego. Najistotniejszą zaletą głosowania przez pełnomocnika jest fakt, iż przysługuje wszystkim osobom powyżej 75 roku życia. Dla osób starszych, które nie posiadają orzeczenia o niepełnosprawności, a niejednokrotnie nie są w stanie wychodzić z domu, jest to jedyna alternatywna możliwość spełnienia obywatelskiego obowiązku.

Jaka grupa obywateli jest upoważniona do głosowania przez pełnomocnika?

Oprócz tej grupy obywateli, upoważnione do głosowania przez pełnomocnika są także osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. W ich przypadku uzupełnienie stanowi możliwość głosowania korespondencyjnego.

Warto nadmienić, iż nie mogą korzystać z tego uprawnienia obywatele przebywający w zakładach opieki zdrowotnej, domach pomocy społecznej, zakładach karnych, aresztach śledczych oraz w ich oddziałach zewnętrznych, a także w domach studenckich i ich zespołach, chyba, że na ich terenie nie został utworzony obwód do głosowania. Dodatkowo, nie jest możliwe głosowanie przez pełnomocnika za granicą i na polskich statkach morskich.

Ustawodawca stawia również pewne wymagania co do samej osoby pełnomocnika. Mianowicie musi być on wpisany do rejestru wyborców w tej samej gminie co udzielający pełnomocnictwa lub posiadać zaświadczenie o prawie do głosowania. Do przesłanek negatywnych bycia pełnomocnikiem należy zaliczyć kandydowanie w danych wyborach, członkostwo w obwodowej komisji wyborczej właściwej dla osoby udzielającej pełnomocnictwa oraz pełnienie funkcji męża zaufania.

Warto nadmienić, iż z zasady można być pełnomocnikiem tylko jednej osoby, jednakże istnieje również możliwość czynienia tej funkcji dla dwóch osób, ale tylko w wypadku, gdy co najmniej jedna z nich jest dla pełnomocnika wstępnym (matką, ojcem, babką, itd.), zstępnym (córką, synem, wnuczką, itd.), bratem, siostrą, małżonkiem lub pozostaje z nim w stosunku przysposobienia, kurateli albo opieki.

Organem odpowiedzialnym za wydawanie aktów pełnomocnictwa do głosowania jest wójt (burmistrz, prezydent).

Jemu też należy złożyć do 10 dnia przed dniem wyborów następujące dokumenty:

• Wniosek (zawierający: imię, nazwisko, imię ojca, datę urodzenia, numer PESEL, adres zamieszkania pełnomocnika i udzielającego pełnomocnictwa oraz wyraźne oznaczenie wyborów)
• Kopię aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (chyba, że dana osoba najpóźniej w dniu wyborów ukończy 75 lat)
• Pisemną zgodę osoby mającej być pełnomocnikiem (zawierającą: jej nazwisko i imię oraz adres zamieszkania oraz imię i nazwisko udzielającego pełnomocnictwa)
• Kopię zaświadczenia o prawie do głosowania osoby chcącej pełnić funkcję pełnomocnika (gdy jest wpisana do rejestru wyborców w innej gminie niż udzielający pełnomocnictwa)

Warto mieć na uwadze, iż praktyka pokazuje, że przed danymi wyborami na stronach internetowych Państwowej Komisji Wyborczej i większości gmin zostają zamieszczone  formularze wniosku i zgody pełnomocnika. Dlatego nie musimy się męczyć z własnoręcznym ich pisaniem. Ustawodawca wyręcza wyborcę również w kwestii dostarczenia wymaganych dokumentów, gdyż można to zrobić pocztą, lub przez dowolną osobę.

Jedynie w przypadku, gdy udzielający pełnomocnictwa nie umie lub nie może podpisać wniosku, wymagane jest dostarczenie go osobiście lub przez osobę mającą zostać pełnomocnikiem. W przypadku braku dopełnienia powyższych formalności, wójt (burmistrz, prezydent) może w ciągu 3 dni wezwać do poprawienia wad wniosku w terminie 3 dni. Jeżeli niedociągnięcia nie zostaną usunięte we wskazanym terminie, wydawana jest na piśmie odmowa sporządzenia aktu pełnomocnictwa do głosowania, wraz z jej uzasadnieniem.

Należy pamiętać, iż  ustawodawca pozostawia furtkę do cofnięcia pełnomocnictwa. Można to zrobić przez złożenie oświadczenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi) gminy, która wydała pełnomocnictwo, najpóźniej 2 dni przed terminem wyborów. Jednakże interweniować można również w dniu głosowania poprzez złożenie oświadczenia właściwej obwodowej komisji wyborczej lub też oddanie głosu osobiście, ale tylko przed pełnomocnikiem.

Gdy udało nam się dopełnić wszystkich formalności, pełnomocnik w dniu wyborów może się udać do lokalu wyborczego mając przy sobie akt pełnomocnictwa i oddać głos według normalnego, przewidzianego trybu.

Na koniec, warto pamiętać iż ustawodawca zapewnia całkowitą wolność od opłat za sporządzenie aktu pełnomocnictwa (gdyby urzędnik w urzędzie gminy tego oczekiwał jest to niezgodne z Kodeksem Wyborczym). Dodatkowo zakazane jest zarówno pobieranie opłat za pełnomocnictwo, jak i udzielanie pełnomocnictwa w zamian za jakąkolwiek korzyść majątkową lub osobistą.