Jak sporządzić testament, by zachował on pełną wagę prawną?

Sporządzenie testamentu jako jedynej formy powołania spadkobiercy, jest w wielu rodzinach traktowane jako temat tabu. Śmierć i związane z nią następstwa prawne, to perspektywa o której nie mówi się wcale lub mówi z wyraźnie negatywnym nastawieniem. Tymczasem sytuacja prawna wielu rodzin, niejednokrotnie wymaga uporządkowania kwestii własnościowych.

Skutkiem tego testator – czyli osoba sporządzająca testament – nie zawsze wie, jaką formę ma mieć ów dokument. Trzeba jednocześnie podkreślić, że ma on charakter ściśle sformalizowany. Oznacza to, że podczas jego sporządzania łatwo popełnić błąd, który skutkować będzie jego nieważnością. O czym zatem warto pamiętać w trakcie testamentalnego powoływania spadkobiercy?

Testament – tylko własnoręcznie!

Jak sporządzić testament? Należy go napisać własnoręcznie i wyłącznie w swoim imieniu. Testatorem nie może być np. małżeństwo, lecz wyłącznie każdy z małżonków. Co więcej – dokument ten musi być sporządzony wyłącznie za pomocą pisma własnoręcznego. Oznacza to, że napisanie go na komputerze, wydrukowanie i późniejsze podpisanie, również nie wchodzi w grę. Wielu testatorów popełnia ten błąd, gdyż – niejednokrotnie z obiektywnych przyczyn – nie są oni w stanie sporządzić dokumentu odręcznie.

Kim może być testator? Przede wszystkim musi być to osoba, która posiada pełną zdolność prawną. Do grona testatorów zalicza się również i te osoby, które posiadały wcześniej taką zdolność, a następnie zostały ubezwłasnowolnione. Treść dokumentu powinna być zapisana za pomocą długopisu lub pióra. Co ciekawe, polskie prawo nie określa, na czym ów testament ma zostać sporządzony. Pod tym względem istnieje pełna dowolność, choć oczywiście w granicach rozsądku. Nie można też zapominać o jakości sporządzonych zapisów. Brak czytelności, rozmycie atramentu i inne, utrudniające odczyt dokumentu zjawiska, stanowią jednoznaczną podstawę co do jego unieważnienia.

Jak należy sporządzić testament?

Najpopularniejszą formą testamentu jest oczywiście dokument pisemny, gdyż – jeśli jest prawidłowo sporządzony – nie pozostawia on żadnych wątpliwości co do swej wiarygodności i woli Zmarłego. Dokument ten można również sporządzić ustnie, ale jest do tego wymagana obecność prezydenta miasta, wójta, burmistrza, starosty, marszałka województwa, kierownika USC, a także sekretarza powiatu lub gminy. Prawdę mówiąc, jest to metoda dość rzadko praktykowana, ale jest ona dopuszczana przez polskie prawo. Należy przy tym pamiętać, że sporządzony w ten sposób dokument, jest ważny tylko w obecności dwóch świadków.

Choć najpopularniejszą metodą podczas sporządzania testamentu, jest forma wskazująca spadkobiercę, to nie oznacza to, że jest to metoda jedyna. Testatorzy mają pełne prawo do sporządzenia tzw. kodycylu, aczkolwiek w praktyce mało kto – z praktycznych względów – korzysta z tego prawa.

Czego nie robić, czyli najczęstsze błędy

Sporządzenie testamentu nie jest łatwe. Kwestii tej nie ułatwia zarówno niska świadomość społeczna, jak i… mass media, które kreują błędną formę testamentu. Jednym z najczęściej pojawiających się błędów, jest powoływanie określonych spadkobierców wyłącznie do wybranych przedmiotów. Tymczasem polskie prawo nie dopuszcza sytuacji, w której poszczególne elementy spadku są przypisane do określonych osób. Można oczywiście skorzystać z opcji tzw. zapisu windykacyjnego, ale określa on zakres obowiązków względem testatora i musi być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Bardzo często spotykanym błędem jest też wyrażenie przez testatora pragnienia, aby wybrany spadkobierca opiekował się nim do końca jego życia. Co prawda w prawie polskim stosowne regulacje, które definiują zakres tychże czynności prawnych, ale zazwyczaj nie mają one nic wspólnego z zapisem testamentalnym. Poza tym oczywistym jest, że dokument ten „wchodzi w życie” dopiero po śmierci testatora. W tym momencie, jakiekolwiek oczekiwania z jego strony, nie mają już racji bytu.

Czy testament można zniszczyć?

W polskim prawie nie istnieją ograniczenia, które uniemożliwiałyby testatorowi anulowanie zapisów testamentowych. Dokument ten może zostać przezeń unieważniony w dowolnym momencie, pomijając oczywiście kwestię braku zdolności do czynności prawnych. Forma unieważnienia również jest dowolna. Może mieć ona postać stosownego aktu notarialnego lub też – jeśli nie ma takiej potrzeby – fizycznego zniszczenia testamentu. Oczywiście istnieje możliwość sporządzenia go od nowa, naturalnie z uwzględnieniem wszystkich naniesionych przez siebie poprawek.

Co to jest przyrost?

Zdarza się, że osoba będąca spadkobiercą, nie chce lub nie może przyjąć spadku zapisanego w formie testamentalnej. Dzieje się tak wówczas, gdy np. umiera ona przed testatorem. W takiej sytuacji, pozostałe osoby mające prawo do tego spadku, korzystają z prawa tzw. przyrostu. Polega on na zwiększeniu puli ich spadku, przy jednoczesnym zachowaniu stosownych proporcji, wynikających z podziału testamentalnego lub ustawowego. Należy przy tym pamiętać, że przyrost musi mieć formę notarialną. Trudno oczekiwać np. przyrostu na swą korzyść, jeśli nie posiada się stosownych dokumentów, które mogłyby temu poświadczyć.

Notariusz – bezpieczna forma testamentu

Jak sporządzić testament? Najlepiej w obecności notariusza. Dzięki temu:

• istnieje pewność co do wiarygodności tego dokumentu,
• dokument sporządzony jest w sposób zgodny z prawem,
• nie ma ryzyka dokonania jakichkolwiek nieautoryzowanych zmian w obrębie jego treści,
• nie ma wątpliwości dotyczących dyspozycji testatora.

Poza tym sporządzanie testamentu w obecności notariusza, może mieć też charakter ustny. Z możliwości tej mogą skorzystać osoby, które – ze względu na swój wiek lub stan zdrowia – nie mogą dokonać stosownych zapisów w sposób ręczny.

Podsumowanie

Reasumując, nasza kancelaria prawna pomoże Państwu nie tylko w kwestii sporządzania testamentu, ale też w wielu innych kwestiach, wynikających ze specyfiki spraw spadkowych. Naszym klientom pomagamy w kwestiach związanych z przekazaniem praw spadkowych, odrzuceniem spadku, uzyskaniem zachowku itd.

Więcej – https://slupinska.eu/dla-ciebie/spadki/