prawo przepisy

Nakaz w postępowaniu nakazowym – krótka charakterystyka

Postępowanie nakazowe zostało uregulowane w artykule 484 i następne kodeksu postępowania cywilnego. Sprawy rozpoznawane w postępowaniu nakazowym należą do właściwości sądów rejonowych i okręgowych.

Właściwość ustala się na podstawie przepisów ogólnych. Pozwy w postępowaniu nakazowym są rozpatrywane tylko i wyłącznie na wniosek powoda, zgłoszony w pozwie.

Oznacza to, że sąd nie wyda nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeśli nie będzie o to wnioskowane. W przypadku braku wniosku o wydanie nakazu w postępowaniu nakazowym sąd rozpatrzy sprawę w postępowaniu zwykłym, ewentualnie upominawczym. Sąd rozpoznaje sprawę w składzie jednoosobowym, co do zasady na posiedzeniu niejawnym.

Pozew w postępowaniu nakazowym

Pozew w postępowaniu nakazowym musi spełniać wszelkie przesłanki pisma procesowego danego rodzaju postępowania. Oznacza to, iż w sprawach, które spełniają przesłanki rozpoznania w trybie uproszczonym, pozew musi zostać złożony na odpowiednim formularzu.

Postępowanie nakazowe jest obwarowane warunkami, jakie trzeba spełnić, aby móc uzyskać nakaz w postępowaniu nakazowym. Katalog jest zamknięty, a enumeratywne wyliczenie przesłanek zawiera art. 485 k.p.c.

Sąd wyda nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych oraz tylko i wyłącznie wtedy, gdy swoje roszczenie poprze dołączonym do pozwu:

  • Dokumentem urzędowym lub
  • Zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem lub
  • Wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu lub
  • Zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.

Akceptacja rachunku przez dłużnika

Warto poświęcić kilka słów akceptacji rachunku przez dłużnika. Nie budzi wątpliwości, że takim rachunkiem jest podpisana przez dłużnika faktura lub jeśli wierzycielem jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej – rachunek.

W przypadku stosunków pomiędzy przedsiębiorcami możliwa jest sytuacja, gdy do pozwu będzie dołączona niepodpisana przez dłużnika faktura. W tym wypadku ocena dowodu przez sąd będzie oparta także na samej treści stosunku łączącego wierzyciela z dłużnikiem.

Obecnie w umowach bardzo często jest spotykany zapis upoważniający wierzyciela do wystawienia faktury VAT bez podpisu dłużnika. Powyższe upoważnienie powoda (wierzyciela) przez pozwanego (dłużnika) do wystawiania faktur VAT bez podpisu może być traktowane jako zaakceptowanie przez dłużnika rachunku uzasadniające wydanie przez sąd nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (art. 485 § 1 pkt 2 k.p.c.) – stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 23 lutego 2006 r. (II CSK 131/2005)

Należy zaznaczyć, że bez wyżej wspomnianego umownego upoważnienia, faktura także może być wystawiona bez podpisów, na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. 2005 r. Nr 95 poz. 798 ze zm.), jednak wtedy nie może być traktowana jako zaakceptowany przez dłużnika rachunek.

A co w przypadku papierów wartościowych?

Ponadto sąd wyda nakaz zapłaty przeciwko osobom zobowiązanym z papierów wartościowych, tj.: weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, o ile ich treść i prawdziwość nie nasuwają wątpliwości.

W razie dochodzenia przez powoda roszczeń na podstawie ww. papierów wartościowych, na powodzie ciąży obowiązek przedstawienia dokumentów uzasadniających słuszność roszczenia. Jeżeli powód nie dołączy do pozwu oryginału weksla, czeku, warrantu lub rewersu, przewodniczący wezwie powoda do dokonania powyższej czynności pod rygorem zwrotu pozwu na podstawie art. 130 k.p.c.

Taka regulacja znajduje swoje uzasadnienie w samym charakterze papieru wartościowego, którym posługuje się powód. Otóż każdy z tych papierów jest autonomiczny, co oznacza że roszczenia z niego mogą być dochodzone tylko i wyłącznie wtedy, gdy osoba na niego się powołująca jest w faktycznym posiadaniu danego papieru wartościowego.

W przypadku, gdy powód żąda wydania nakazu w postępowaniu nakazowym, a nie uczyni zadość wymaganej przesłance, sąd w braku podstaw do wydania nakazu wyznaczy rozprawę, chyba, że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Jeżeli nie zachodzą przeszkody do wydania nakazu zapłaty, sąd w treści nakazu orzeka, że pozwany w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu ma zaspokoić roszczenie powoda w całości lub w tymże terminie wnieść zarzuty.

Postępowanie nakazowe jest obwarowane ścisłym katalogiem przesłanek

Jednym z powodów, dla których postępowanie nakazowe jest obwarowane ścisłym katalogiem przesłanek jest fakt, iż nakaz zapłaty wydany w tym postępowaniu stanowi z chwilą jego wydania tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności.

Powód może wnieść o dokonanie zabezpieczenia wraz z jednoczesnym wskazaniem sposobu, w jaki zabezpieczenie ma zostać dokonane.

Do nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym wnosi się zarzuty, w odróżnieniu od postępowania upominawczego, gdzie od nakazu wnosi sprzeciw.

W zarzutach do nakazu zapłaty pozwany, przeciwko któremu został wydany nakaz powinien wskazać jaki zakres nakazu kwestionuje wraz z powołaniem się na stosowne okoliczności wraz z ich udowodnieniem, pod rygorem utraty możliwości powoływania się na nie w dalszej części postępowania (prekluzja). Należy pamiętać także o tym, że jeśli powództwo zostało wniesione na formularzu urzędowym, zarzuty do nakazu powinny być wniesione także na takim formularzu.

Koszty sądowe

Wniesienie zarzutów do nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym podlega opłacie. Zgodnie z art. 19 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych:
trzy czwarte pobiera się od pozwanego w razie wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym. Nie może to być jednak mniej niż 30 złotych.

Zarzuty do nakazu zapłaty zostaną odrzucone (pozostawione bez merytorycznego rozpoznania), gdy zostaną wniesione po terminie, nieopłacone lub jeśli są z innych przyczyn niedopuszczalne. Podobnie stanie się w sytuacji, gdy pozwany wniesie poprawnie zarzuty, jednak nie uzupełni ich braków (o ile został wezwany) w terminie.

Prawomocny wyrok

Zgodnie z art. 494 § 2 k.p.c. nakaz zapłaty, przeciwko któremu nie wniesiono w całości lub w części skutecznie zarzutów ma skutki prawomocnego wyroku.

W razie poprawnego wniesienia zarzutów, sąd wyznaczy rozprawę i zarządzi doręczenie zarzutów powodowi. Podczas rozprawy sąd rozpozna merytorycznie sprawę. Po jej przeprowadzeniu sąd wyda wyrok, w którym utrzyma nakaz zapłaty w całości lub w części albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu.

Może także orzec postanowieniem o uchyleniu nakazu zapłaty i odrzucić pozew lub umorzyć postępowanie (art. 496 k.p.c.)

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *