Obywatelstwo Unii Europejskiej

Idea obywatelstwa europejskiego pierwszy raz pojawiła się w 1947 r., ale wprowadzona w życie została dopiero traktatem z Maastricht. Obecny stan prawny obowiązuje od wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego, tj. 1 grudnia 2009 r., wraz z którym Karta Praw Podstawowych UE nabrała mocy wiążącej. Szczegółowe uregulowanie tej instytucji znajduje się w art. 20 TFUE (dawniej art. 17 TWE), który głosi, iż: Ustanawia się obywatelstwo Unii.

Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego, nie zastępując go jednak.

Obywatel UE nie traci obywatelstwa krajowego

Będąc obywatelem UE nie traci się obywatelstwa krajowego i przysługujących z tego tytułu praw, bowiem obywatelstwo UE ma charakter subsydiarny. Nabycie statusu obywatela UE następuje tylko w wyniku nabycia przez jednostkę obywatelstwa państwa członkowskiego UE, na warunkach przewidzianych przez prawo tego państwa. Utrata obywatelstwa UE jest możliwa więc, jedynie wskutek utraty obywatelstwa państwa członkowskiego.

Obywatelstwo UE przysługuje niezależnie od wieku danej osoby.

Obywatelstwo Unii Europejskiej ma charakter personalny, łączący Unię i każdą osobę fizyczną, która posiada obywatelstwo państwa członkowskiego, mimo iż z niektórych praw mogą korzystać również osoby prawne mające zarejestrowaną siedzibę na terenie UE, a także osoby nieposiadające obywatelstwa UE (np. petycja do PE, skarga do ombudsmana, prawo dostępu do dokumentów, prawo do dobrej administracji).

Następnie możemy mówić o charakterze wzajemnym, który odnosi się do dwustronności relacji jako stosunku prawnego. Obywatele mają określone prawa, z których mogą korzystać i określone obowiązki na nich nałożone, z których muszą się wywiązywać. Unia zaś musi zapewnić respektowanie i możliwość wykonywania tych praw, a także egzekwować obowiązki.

Jak już wcześniej zostało wspomniane, obywatelstwo UE ma charakter dodatkowy i zależny od obywatelstwa krajowego. Stanowi jego uzupełnienie, rozszerzając je o dalsze elementy. Obywatelstwo krajowe nie jest także w żaden sposób modyfikowane i ma charakter nadrzędny w stosunku do unijnego. W związku z tym, że uzależnienie obywatelstwa unijnego od krajowego jest całkowite, ma ono charakter więzi pozornej. W celu uzyskania obywatelstwa unijnego wystarczy spełnić przesłanki posiadania obywatelstwa krajowego bez względu na to jak dane państwo je reguluje.