Reklama kredytu konsumenckiego i nowa ustawa

18 grudnia 2011 roku weszła w życie nowa ustawa o kredycie konsumenckim. Jest ona wynikiem potrzeby dostosowywania polskich przepisów prawnych do wymogów unijnych, określonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 roku. Nowa ustawa poświęca dużo miejsca zagadnieniom obowiązków, jakie spoczywają na udzielającym kredytu jeszcze przed zawarciem samej umowy o kredyt. Widać w tym cel ochrony konsumenta i dbałość o to, aby, przed zawarciem umowy był on dobrze poinformowany o jej prawnych konsekwencjach. Wiedza na temat tego, do czego polskie prawo zobowiązuje kredytodawcę w ramach reklamy ofert kredytowych pomoże nam świadomie wybrać odpowiednią ofertę kredytu konsumpcyjnego.

Warto rozpocząć od wyjaśnienia, do kogo są kierowane obowiązki przed zawarciem umowy o kredyt.

Ustawa posługuje się dwoma określeniami:

• „kredytodawca”,
• „pośrednik kredytowy”.

Kim jest kredytodawca?

Kredytodawcą jest przedsiębiorca, który w zakresie swojej działalności (o charakterze gospodarczym lub zawodowym) udziela konsumentowi kredytu lub też daje mu przyrzeczenie udzielenia takiego kredytu.

Pojęcie przedsiębiorcy należy rozumieć w myśl ogólnych zasad prawa cywilnego, według których przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Kim jest pośrednik kredytowy?

Z kolei pośrednik kredytowy to również przedsiębiorca, różny od kredytobiorcy, który jednak w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej uzyskuje korzyści majątkowe, a które to korzyści płyną z dokonywania przez pośrednika kredytowego szeregu czynności związanych z przygotowywaniem, oferowaniem lub zawieraniem umowy o kredyt.

Z racji tego, że często o wyborze jednej z wielu dostępnych na rynku ofert kredytowych decyduje odpowiednio stworzona i zaprezentowana reklama, ustawodawca w art. 7 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim nałożył na kredytodawcę i pośrednika kredytowego szereg obowiązków związanych z formą reklamy.

Przede wszystkim, udzielający kredytu lub pośrednik musi poinformować jego ewentualnych klientów o:

• stopie oprocentowania kredytu,
• całkowitej kwocie kredytu,
• rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania.

Warto dodać, że przez „całkowitą kwotę kredytu” rozumiemy całą sumę pieniężną, którą kredytodawca udostępnia konsumentowi. Z kolei rzeczywista roczna stopa oprocentowania jest to suma wszystkich kosztów, jakie w związku z kredytem ponosi konsument wyrażona jako procent w stosunku do całkowitej kwoty kredytu, oddany w stosunku rocznym.

Dla przykładu, jeżeli osoba A zaciągnęła kredyt na wysokość 10 000 PLN, a w danym roku koszt, jaki konsument musiał ponieść w związku z zaciągnięciem tego kredytu wynosił 800 PLN, to rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosi 8%.

Sam obowiązek informacyjny to jednak za mało, liczy się również to, w jakiej formie przedstawione są informacje, które wymieniłem powyżej.

Ustawodawca precyzuje, że dane dotyczące kredytu konsumenckiego mają być podane w sposób:

• jednoznaczny,
• zrozumiały,
• widoczny.

Jednoznaczność odnosi się do tego, jak różne osoby mogą interpretować dane zaprezentowane w reklamie.

Zrozumiałość wyraża pewną łatwość przekazu dla typowego konsumenta.

Obowiązek prezentowania danych w sposób widoczny ma duże znaczenie w przypadku reklam na billboardach, gdzie mała czcionka lub nieczytelny kolor mogą utrudnić odczytanie informacji oraz wszędzie tam, gdzie z powodu małej czcionki informacje są trudne do odczytania i sprawiają w istocie wrażenie zniechęcających do zapoznania się z nimi.

Warto podkreślić, że brak podania w reklamie informacji o stopie oprocentowania, całkowitej kwocie i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania kredytu jest wykroczeniem, podlegającym karze grzywny na podstawie znowelizowanego art. 138 c §2 Kodeksu wykroczeń.

Umowa o kredyt konsumencki

Do zawarcia niektórych umów o kredyt konsumencki może być potrzebne, aby zawrzeć inną, dodatkową umowę. Ta dodatkowa umowa to najczęściej umowa ubezpieczenia i realizuje ona funkcję gwarancyjną, w dbałości o to, aby kredyt był należycie spłacony. W takim przypadku na kredytodawcy lub pośredniku kredytowym spoczywa obowiązek rzetelnego poinformowania konsumenta o istnieniu takiego obowiązku zawarcia drugiej umowy. Przez rzetelne poinformowanie rozumie się właśnie to, aby przekaz był jednoznaczny, zrozumiały i dobrze widoczny.

Z uwagi na szczególną rolę pośrednika kredytowego i to, że w zakresie jego działalności nie leży udzielanie kredytu, ale wykonanie szeregu czynności związanych z tym udzieleniem, ustawodawca w art. 7 ust. 4 nowej ustawy nałożył na pośredników kredytowych istotne obowiązki. Muszą oni podać konsumentowi zarówno zakres ich umocowania do dokonywania czynności faktycznych lub prawnych, jak również informację, czy dany pośrednik współpracuje z kredytodawcami.

Oczywiście powyższe informacje muszą być zaprezentowany według ustalonego standardu jednoznaczności, zrozumiałości i widoczności. Jeśli jest tak, że pośrednik kredytowy współpracuje z danymi kredytodawcami, to nie wystarczy z jego strony informacja o tej współpracy. Pośrednik musi wtedy podać nazwy tych kredytodawców, tak, aby można ich było zidentyfikować.

Same dane, umieszczone w ramach reklamy, mogą jednak nie być intuicyjne i sprawiać problemy z ich interpretacją. Dlatego też ustawodawca wymaga, aby, wymienione dane (oprócz informacji podawanych wyłącznie przez pośrednika) przedstawiane były za pomocą reprezentatywnego przykładu. Dzięki zastosowaniu takiej formy prezentowania, o wiele łatwiej można dojść do przekonania, czy dana oferta umowy o kredyt konsumencki w istocie odpowiada oczekiwaniom danego konsumenta.

Ustawodawca określił też pewne wymogi wobec reprezentatywności przykładu. Na kredytodawcach i pośrednikach kredytowych spoczywa obowiązek gromadzenia odpowiednich danych, które pozwolą im na stworzenie reprezentatywnego przykładu. Przykład ten ma być oparty o warunki umowy o kredyt konsumencki, na których kredytodawca lub pośrednik kredytowy spodziewa się zawrzeć co najmniej 2/3 umów danego rodzaju.

Cały powyższy zakres obowiązków spoczywających na kredytodawcach i pośrednikach kredytowych tworzy nowy standard reklamy kredytu konsumenckiego. Z uwagi na powszechność zawierania umów tego typu oraz na problemy, jakie mogą wyniknąć ze źle sformułowanych, nierzetelnych reklam, warto być świadomym tego, czego prawo oczekuje od instytucji oferujących kredyt. Jak wspomniałem na wstępie, pomoże to w wyborze najlepszej oferty i zadowoleniu z wybranej opcji kredytowej.