Jak wziąć rozwód z cudzoziemcem – skutki rozwodu i ich określanie

W poprzednich artykułach była mowa o prawie właściwym dla rozwodu oraz o zakresie zastosowania tego prawa. Tekst ten, będący bezpośrednim nawiązaniem do części poprzednich, ma na celu przedstawienie najistotniejszych skutków takiego „międzynarodowego rozwodu”. Innymi słowy przede wszystkim zostanie wytłumaczone, jak będą określane i jakie skutki wywrze rozwiązanie małżeństwa z elementem obcym. Na pierwszy plan wysuwa się główny skutek rozwodu w postaci rozwiązania małżeństwa.

Wywoła on następstwa przewidziane w prawie właściwym dla całości stosunku. Dla przykładu, co do zasady jeżeli małżeństwo zostało zawarte w świetle prawa niemieckiego, to jego rozwiązanie i główny skutek rozwiązania w postaci ustania małżeństwa będzie określać prawo niemieckie. Wydaje się to bardzo proste i logiczne, jednakże w rzeczywistości już takie nie jest. Dzieje się tak ponieważ istnieje szereg kwestii pobocznych, które już nie będą podlegać „prawu głównemu”.

W kwestii powrotu do poprzedniego nazwiska, to co do zasady podlega ono prawu właściwemu dla rozwodu ( art. 15 ust. 2 prawa prywatnego międzynarodowego). Jeżeli jednak prawo właściwe dla rozwodu nie przewiduje powrotu małżonka do poprzedniego nazwiska, to zawsze można uczynić to w świetle przepisów prawa polskiego.

Dalsze komplikacje mogą pojawiać się na polu stosunków osobistych i majątkowych byłych małżonków. W kwestii tych spraw, co do zasady właściwe jest prawo inne niż to, na podstawie którego rozwiązywane jest małżeństwo. Na ogół stosunków osobistych i majątkowych powstałych pomiędzy małżonkami w trakcie trwania małżeństwa ma wpływ przede wszystkim prawo właściwe dla tych stosunków. To w świetle tych „innych” praw będą wyznaczane skutki ustania małżeństwa właściwe dla tych stosunków.

Przykładowo na mocy art. 58 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego orzeka się z urzędu, przy okazji rozwiązywania małżeństwa, o władzy nad małoletnimi dziećmi i obowiązku alimentacyjnym. Rozstrzygnięcie tych kwestii oraz skutki jakie za sobą pociągną będzie określane na podstawie praw właściwych dla tych stosunków, które jak należy podkreślić, nie muszą być tym samym prawem, jakie jest właściwe dla rozwiązania samego małżeństwa.

W sprawie wyłączenia małżonka od dziedziczenia po zmarłym małżonku, gdy za życia małżonka zmarłego istniały powody, na podstawie których można by było orzec rozwód, określa nie prawo właściwe dla samego rozwodu, lecz prawo właściwe dla sprawy spadkowej. Prawo właściwe dla sprawy spadkowej rozstrzyga również o wpływie powołania do dziedziczenia na podstawie testamentu małżonka, z którym wzięto rozwód, a testament ten sporządzono przed wzięciem rozwodu.

Na zakończenie trzeba powiedzieć, że wszystkie kwestie proceduralne w zakresie postępowania rozwodowego prowadzonego w sądzie, podlegają w myśl uniwersalnej zasady międzynarodowego postępowania cywilnego, prawu sądu przed którym toczy się sprawa.