Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa – jedna firma, dwie spółki

Spółka z o.o. spółka komandytowa to coraz popularniejsza forma prowadzenia działalności gospodarczej. Jako główne przyczyny takiego stanu rzeczy podaje się zminimalizowanie odpowiedzialności osobistej wspólników za zobowiązania spółki oraz korzyści podatkowe.

Specyfika spółki komandytowej

Spółka komandytowa, w ślad regulacji Kodeksu Spółek Handlowych, jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą. W spółcespółka tej co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia za zobowiązania spółki (komplementariusz), a odpowiedzialność drugiego, czyli komandytariusza, ograniczona jest do wysokości sumy komandytowej jaką powinien wnieść do spółki. Komandytariusz jest jednak zwolniony od odpowiedzialności w granicach wartości wniesionego wkładu, co skutkuje tym, że w praktycznym ujęciu może być pozywany jedynie do wysokości różnicy w wartości między sumą komandytową, a wniesionym wkładem. Warto również pamiętać, że odpowiedzialność wspólników w spółce komandytowej jest subsydiarna, tzn. egzekucja wobec nich może być prowadzona dopiero gdy okaże się, że egzekucja z majątku spółki jest nieskuteczna.

Jak już wcześniej wspomniano, komplementariusz jest wspólnikiem, który odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń, całym swoim majątkiem. Jest to cecha typowa dla spółek osobowych, do których zalicza się również spółkę komandytową. Kodeks spółek handlowych pozwala jednak w dość istotny sposób ograniczyć ten element osobowy, pośrednio dopuszczając w art. 104§3 KSH taką sytuację, gdzie komplementariuszem jest osoba prawna. W konsekwencji więc komplementariuszem może zostać także spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako spółka kapitałowa posiadająca osobowość prawną.

Odpowiedzialność wspólników spółki z o.o.

Zasadniczo w spółce z o.o., odpowiedzialnością majątkową obarczona jest sama spółka i tylko z jej majątku może być prowadzona ewentualna egzekucja. Wspólnicy, poza ryzykiem ekonomicznym jakie wiąże się z wkładem wnoszonym przez nich do majątku spółki, nie ponoszą odpowiedzialności majątkowej.

Obecnie minimalny kapitał zakładowy wynosi jedynie 5 000 złotych, można zatem stwierdzić, że formalne wymogi same z siebie nie tworzą dla wspólnika zbyt dużego ryzyka majątkowego, w odróżnieniu od działalności w formie spółki osobowej. Jako o wyjątku od reguły warto także wspomnieć o tym, że członkowie zarządu sp. z o.o. mogą, przy zaistnieniu określonych w KSH przesłanek, zostać pociągnięci do odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki.

Spółka z o.o. komplementariuszem

Wykorzystanie tak skonstruowanej spółki z o.o. jako komplementariusza w spółce komandytowej pozwala w praktyce wyłączyć osobistą majątkową odpowiedzialność komplementariusza za zobowiązania spółki. Odpowiedzialność ta, w założeniu nieograniczona, staje się de facto ograniczona do majątku spółki z o.o., natomiast odpowiedzialność komandytariuszy nie ulega zmianie i dalej odpowiadają oni do wysokości sum komandytowych, więc w bardzo wąskim zakresie. Zatem mimo, że jest to dalej spółka osobowa, pociągniecie do osobistej odpowiedzialności majątkowej wspólników może być w takim układzie bardzo utrudnione. Ponadto, w spółce komandytowej za prowadzenie spraw i reprezentację spółki zasadniczo odpowiada komplementariusz, więc w tej konstrukcji będą to konsekwentnie osoby reprezentujące spółkę z o.o.- komplementariusza. KSH nie zabrania, aby te same osoby fizyczne pełniły podwójną rolę, czyli były wspólnikami (czy też członkami zarządu) spółki z o.o. figurującej jako komplementariusz oraz jednocześnie komandytariuszami. W istocie jest tak bardzo często, gdyż pozwala to zmniejszyć ryzyko prowadzonej działalności, a jednocześnie zachować nad nią kontrolę.

Przykład:

A i B są jedynymi wspólnikami spółki X sp. z o.o., pełnią jednocześnie funkcje członków zarządu tej spółki. Następnie, zakładają spółkę komandytową X sp. z o.o. sp. k., w której ustanawiają komplementariuszem spółkę X sp. z o.o., a komandytariuszami samych siebie.

A i B zasadniczo więc nie odpowiadają za zobowiązania X sp. z o.o. sp. k., jednakże jako reprezentanci X sp. z o.o. kierują jej działalnością.

Spółka z o.o. spółka komandytowa sposobem na niższe podatki

Drugą przyczyną wzrostu popularności spółki z o.o. spółki komandytowej jest możliwość uniknięcia tzw. podwójnego opodatkowania, które wiąże się z działalnością w formie spółki kapitałowej. Podwójne opodatkowanie zachodzi wtedy, gdy dochody uzyskiwane przez półkę kapitałową najpierw zostają pomniejszane o podatek dochodowy od osób prawnych – CIT, a następnie, gdy trafiają do wspólników, pomniejszane są o podatek dochodowy od osób fizycznych – PIT. Aby tego uniknąć, wykorzystuje się nierównomierny podział zysków pomiędzy wspólnikami sp. z o.o. sp.k. Zasadniczo, KSH w art. 123 ustanawia zasadę proporcjonalności podziału zysków, jednakże przepis ten ma charakter dyspozytywny i w umowie spółki wspólnicy mogą postanowić inaczej. Możliwy jest więc ukształtowanie podziału zysków osiąganych przez spółkę tak, aby większa jego część trafiała do komandytariuszy. W ten sposób osoby fizyczne, które pełnią podwójną rolę (komandytariusza i wspólnika lub reprezentanta sp. z o.o.), opodatkowują większą część dochodu tylko raz, ponieważ uzyskują go jako wspólnicy spółki osobowej i odprowadzają tylko PIT. Pozostała część zysku, która trafia do spółki z o.o. – komplementariusza, jest najpierw opodatkowana CIT’em, a dopiero potem osoby fizyczne odprowadzają PIT od ewentualnej sumy, która trafia do nich jako wspólników sp. z o.o.

Jako dodatkowy atut tej konstrukcji można uznać możliwość przekazania kierownictwa spółki komandytowej profesjonalistom, przy jednoczesnym braku konieczności ustanawiania ich jej wspólnikami. Ponadto, dzięki „obecności” spółki z o.o. pozyskiwanie kapitału może być dla spółki komandytowej znacznie łatwiejsze, co nabrało znaczenia w kontekście objęcia CIT’em spółek komandytowo-akcyjnych.

Jako główną wadę tego rozwiązania podaje się jego poziom skomplikowania. W praktyce mogą się również pojawiać obawy odnośnie wiarygodności takich spółek, zwłaszcza gdy sp. z o.o.-komplementariusz posiada niski kapitał zakładowy. Przeszkodzę mogą stanowić także podwójne koszty związane z rejestracją i koniecznością prowadzenia równoległych i odrębnych księgowości.

Reasumując, forma sp. z o.o. sp. komandytowej jest odmianą spółki komandytowej, która łączy w sobie cechy spółki kapitałowej i osobowej. Wykorzystanie jej pozwala wspólnikom zasadniczo uniknąć osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, przy jednoczesnym zachowaniu nad nią kontroli. Daje również możliwość obniżenia kosztów fiskalnych poprzez uniknięcie podwójnego opodatkowania dochodów, jakie wiązałoby się z prowadzeniem spółki kapitałowej. Jako „drugą stronę medalu” można podać podwójne koszta prowadzenia księgowości i rejestracji, związaną z tym czasochłonność, a także ewentualną podejrzliwość kontrahentów co do wiarygodności przedsiębiorstwa działającego w takiej formie.