Art. 75 k.k. da prawo recydywistom do wysokiego odszkodowania
Sąd Najwyższy został postawiony przed nie lada wyzwaniem. Będzie musiał odpowiedzieć na zagadnienie prawne, czy należy stosować niekonstytucyjny przepis, jeśli termin utraty jego mocy jeszcze nie nadszedł?
Sprawa nie jest bowiem oczywista.
Wątpliwości powstały na tle sprawy karnej, w której osoba w trakcie próby popełniła podobne przestępstwo umyślne i została za nie prawomocnie skazana.
Takie sytuacje reguluje art. 75 §1 k.k. (sąd powinien w takiej sytuacji obligatoryjnie odwiesić zarządzoną wcześniej karę), który zdaniem TK jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji (sygn. akt SK 9/10) z powodu „związania rąk sędziom”. Art. 75 k.k. ma jednak stracić moc obowiązującą 8 lutego 2015 r.
Jak podaje Dziennik Gazeta Prawna duże znaczenie ma też postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie (sygn. akt V Kzw 1103/13), w którym podniesiono, że mimo wyznaczenia 18-miesięcznego terminu, po upływie którego art. 75 par. 1 k.k. traci moc, uznanie jego niekonstytucyjności winno być uwzględnione w toku orzekania.
Trudno bowiem przyjąć, iż w państwie prawa orzeczenia sądów mogą być wydawane w oparciu o niekonstytucyjne przepisy. Skazany powołuje się na konieczność wznowienia postępowania (w razie wydania postanowienia na podstawie art. 75 k.k.) – po lutym 2015 r w oparciu o art. 540 par. 2 k.p.k., (wznowienie na korzyść strony, jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z konstytucją przepisu prawnego, który był podstawą wyroku). Nie zapomina także o odszkodowaniu za niesłuszne skazanie.
Praktycy nie są jednak jednomyślni. Pojawia się wiele głosów, że przepis trzeba stosować. Chwilę utraty mocy obowiązującej określa TK w wyroku i wszystkie sądy, w tym Sąd Najwyższy, związane są mocą obowiązującą.
Sąd nie może odmówić stosowania przepisu w sytuacji, gdy nie upłynął termin vacatio legis.
Niektórzy proponują jednak, by podobne sprawy rozpoznawać na mocy art. 75 par. 2 k.k. (nie 75 par.1 k.k.) – sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo od tego, za które kara została mu zawieszona.
