Jak złożyć skargę do Trybunału Konstytucyjnego?

Jako jeden ze składników ochrony praw konstytucyjnych jednostki w Państwie Polskim, ustrojodawca w art. 79 Konstytucji RP wprowadził możliwość złożenia skargi konstytucyjnej przez „każdego, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone”.

Zapis niezwykle istotny, jednakże kryje się za nim szereg obostrzeń, które dla przeciętnego Kowalskiego mogą stanowić niemały problem.

Kto może złożyć skargę konstytucyjną? 

Po pierwsze, skargę konstytucyjną może złożyć każdy, kto jest adresatem danego prawa lub wolności konstytucyjnej. Wyłączenie możliwości składania skargi na naruszenie prawa do azylu czy uzyskania statusu uchodźcy dla cudzoziemców i bezpaństwowców stanowi w tym przypadku jedyne ograniczenie.

Co można zaskarżyć do Trybunału Konstytucyjnego? 

Przechodząc do kwestii przedmiotowych, możemy zaskarżyć tylko takie naruszenia Konstytucji RP, które uderzają w nasze prawa. W związku z tym przykładowa skarga na tryb uchwalenia nie podobającej się nam ustawy zostanie odrzucona.

Rezultatem takiego unormowania jest incydentalny charakter skargi, której przedmiotem nie może być ani konkretne orzeczenie wydane w naszej sprawie ani też dowolny akt prawny, ale jedynie akty normatywne generalno-abstrakcyjne na podstawie których sąd lub inny organ administracji publicznej orzekł ostatecznie.

Ważną informacją jest, iż w postępowaniu cywilnym oraz karnym ostatecznym jest wyrok sądu II instancji – kasacja jest środkiem odwoławczym nadzwyczajnym i nie musimy jej wykorzystać przed złożeniem skargi do TK.

Natomiast inaczej sprawa się ma w postępowaniu administracyjnym, gdzie postępowanie kończy się dopiero na wydaniu wyroku na podstawie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, czyli po postępowaniu w 4 instancjach – dwóch administracyjnych oraz dwóch sądowo-administracyjnych.

Wymagania formalne według ustawy o Trybunale Konstytucyjnym

Wiemy już, jakie warunki musimy spełnić, aby myśleć o złożeniu skargi, skupmy się zatem na wymaganiach formalnych, które określa Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym z 1 sierpnia 1997 w artykułach 46-52.

A zatem szansę na złożenie skargi mamy w ciągu 3 miesięcy od momentu dostarczenia prawomocnego wyroku lub ostatecznego rozstrzygnięcia.

Skarga, jak również ewentualne zażalenie na postanowienie o odmowie nadania jej dalszego biegu, musi zostać sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego oraz zawierać:

• dokładne określenie uznanego za niezgodny z Konstytucją aktu normatywnego
• wykazanie jakie oraz w jaki sposób konstytucyjne prawa i wolności skarżącego (nie można składać skargi w imieniu innych osób) zostały naruszone
• przedstawienie stanu faktycznego w uzasadnieniu skargi

Dodatkowo, do wniosku należy dołączyć ostateczny wyrok, decyzję lub rozstrzygnięcie z podaniem daty jej doręczenia. Warto również nadmienić, iż ustawodawca zapewnia bezpłatny dostęp do tej instytucji poprzez możliwość ustanowienia adwokata lub radcy prawnego z urzędu na podstawie wniosku do sądu rejonowego.

Pomijając nieistotne w tym miejscu zasady rozpatrywania wstępnego skargi przez TK, warto wspomnieć o fakcie informowania Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Praw Dziecka o skardze i umożliwieniu ich uczestnictwa w rozprawie.

Kolejnym przywilejem skarżącego jest możliwość wydania przez Trybunał postanowienia tymczasowego o wstrzymaniu wykonania orzeczenia w rzeczonej sprawie, jeśli spowodowałoby to skutki nieodwracalne, wiązałoby się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego, lub stał za tym ważny jego lub publiczny interes.

Na koniec należy wskazać dwie kwestie fundamentalne. W przypadku negatywnego rozpatrzenia sprawy, nie jest możliwe ponowne zaskarżanie tych samych przepisów z tych samych powodów, jednakże gdy powołamy się na inne motywy skarżenia tego samego przepisu, nasz wniosek powinien zostać przyjęty.

Natomiast po pozytywnym dla skarżącego rozpatrzeniu sprawy, należy samemu zainicjować wznowienie postępowania. Nie trzeba chyba podkreślać jak ważna to dla nas informacja.