Zmiana imienia lub nazwiska od strony prawnej – jak to właściwie zrobić?

Zmiana swojego imienia lub nazwiska nie jest przypadkiem zbyt częstym. W praktyce jednak osoby zamierzające dokonać takiej zmiany stają przed problemem, jak właściwie to zrobić? Ten artykuł wyjaśni kwestie zmiany nazwiska oraz przedstawi obecny stan prawny związany z tą procedurą. Podstawowym w tej materii aktem prawnym jest ustawa z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska.

Zmiana imienia i zmiana nazwiska w aspekcie prawnym

Na początku warto wyjaśnić, jak wspomniana ustawa rozumie pojęcia: „zmiana imienia” i „zmiana nazwiska”. W tym przypadku mamy do czynienia z szerokim ujęciem powyższych terminów. Zgodnie bowiem z ustawą, za zmianę imienia rozumiemy zarówno zmianę na inne imię, np. „Kasia” na „Basia”, jak również zmianę jego pisowni, np. „Max” na „Maks”.

Do zmiany nazwiska mają zastosowanie oba te przykłady, jak również dopuszczalna jest zmiana nazwiska ze względu na formę właściwą dla rodzaju męskiego lub żeńskiego, co wynika ze specyfiki polskiego języka.

Jak zmienić imię lub nazwisko?

Zmiana imienia lub nazwiska odbywa się na wniosek. Umiejętność sporządzenia takiego wniosku, zwłaszcza jednej jego części, a mianowicie: uzasadnienia, jest dla całej procedury zmiany imienia/nazwiska bardzo istotna.

Zgodnie z art. 12 ustawy, decyzję o wyrażeniu zgody na zmianę imienia lub nazwiska albo decyzję odmowną w tej sprawie wydaje właściwy miejscowo kierownik urzędu stanu cywilnego lub jego zastępca. W związku z tym, wniosek, o którym była mowa należy dostarczyć do urzędu stanu cywilnego.

Sporządzając stosowny wniosek powinniśmy pamiętać, żeby był on opatrzony miejscem i datą jego sporządzenia oraz zawierał adresata wniosku. Może być to urząd stanu cywilnego albo np. wydział spraw obywatelskich. Dalej, wniosek powinien zawierać także określenie wnioskodawcy (imię, nazwisko), również przez podanie jego miejsca zamieszkania (ulica, numer domu/mieszkania, miejscowość).

Zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 3 ustawy wniosek powinien zawierać ponadto numer PESEL wnioskodawcy. Są te elementy ważne ze względów formalnych, które pozwolą na określenie wnioskodawcy i pomogą w sprawnym przebiegu procedury zmiany imienia lub nazwiska.

Uzasadnienie wniosku

Najważniejszą częścią wniosku, o której już częściowo wspomnieliśmy, jest jego uzasadnienie. Powinno ono być treściwe i zawierać celną argumentację. Trudno jednak przedstawić więcej jego cech ogólnych – najczęściej nie jest ono stypizowane, gdyż i przyczyny zmiany nazwiska lub imienia są bardzo różne.

Wśród pojawiających się motywów można wskazać m.in. posiadanie nazwiska w pewien sposób ośmieszającego, wywołującego pewien społeczny dyskomfort. Podobnie może być w przypadku, gdy, posiadając odmienne nazwisko od reszty rodziny, utożsamiamy się z nią i łączą nas z nią żywe więzi emocjonalne, a odmienne nazwisko w jakimś stopniu może izolować od tej jedności.

Dołączenie aktu urodzenia

Do wniosku o zmianę imienia lub nazwiska obowiązkowo należy dołączyć odpis zupełny aktu urodzenia. Jeśli wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim należy ponadto dołączyć odpis zupełny aktu małżeństwa. Z kolei gdyby zmiana nazwiska rozciągała się na na dzieci wnioskodawcy, należy wówczas dołączyć do wniosku odpisy zupełne aktów urodzenia dzieci. Warto jednak pamiętać, że zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy, jest się zwolnionym od obowiązku załączenia powyższych odpisów zupełnych aktów stanu cywilnego, jeśli zostały one sporządzone w urzędzie stanu cywilnego, w którym osoba ubiega się o zmianę nazwiska. Z formalnego punktu widzenia dobrze jest, aby we wniosku o zmianę imienia lub nazwiska wypisać, jakie dokumenty przedstawiamy w załączeniu.

Podsumowując, należy jeszcze wskazać, że ustawa co do zasady przyznaje dużą swobodę w zakresie zmiany nazwiska. Zakaz wyrażony jest jedynie wobec zmiany nazwiska na nazwisko historyczne, uznane na polu kulturalnym, społecznym, politycznym, naukowym, czy wojskowym. Można jednak dokonać zmiany nazwiska i na takie, pod warunkiem, że wnioskodawca posiada członka rodziny o tym nazwisku.