Zmiana nazwiska dziecka w przypadku braku zgody jednego z rodziców

W polskim systemie prawnym co do zasady, w przypadku zmiany nazwiska małoletniego dziecka wymagana jest zgoda obojga rodziców, co bardzo często prowadzi do konfliktu między nimi, szczególnie kiedy ich małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód. W praktyce często ma miejsce sytuacja, kiedy to po rozwodzie, jeden z małżonków powraca do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa lub zawiera nowy związek małżeński, w wyniku którego zmienia dotychczasowe nazwisko. Oczywiście, co warto podkreślić, zmiana ta nie pociąga za sobą zmiany nazwiska ich dziecka, aby tak się stało wymagana jest zgoda drugiego z rodziców.

Przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska, rodzicom z pomocą przychodził przede wszystkim art. 97 ust. 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym m.in. w sytuacji, kiedy nie było porozumienia między rodzicami co do zmiany nazwiska dziecka, o kwestii tej mógł rozstrzygnąć sąd opiekuńczy. Obecnie możliwość zwrócenia się do sądu o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska dziecka uregulował wprost art. 8 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy o zmianie imienia i nazwiska.

Należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 8 ustawy zmiana nazwiska jednego z rodziców rozciąga się na małoletnie dziecko pod warunkiem, że drugi z rodziców wyraził na to zgodę, jednakże zgoda ta nie jest wymagana gdy rodzic ten nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje lub nie jest znany albo jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Warto podkreślić, iż jeżeli w chwili zmiany nazwiska dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany nazwiska dziecka wymagana jest także jego zgoda.

Ustawa o zmianie imienia i nazwiska z 2008 roku

Najważniejszą kwestią jaką uregulowała ustawa o zmianie imienia i nazwiska z 2008 roku jest fakt, iż jak już wcześniej wspomniałam, w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka, każde z nich może zwrócić się do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na zmianę jego nazwiska. Przepis ten jest niezwykle pomocny przede wszystkim w sytuacji, gdy jedno z rodziców nie interesuje się losem dziecka, a mimo to wymagana jest jego zgoda w przedmiotowej sprawie.

Wówczas zgoda wyrażona przez sąd zastępuje zgodę jednego z rodziców, a co za tym idzie jej posiadacz może złożyć wniosek o zmianę nazwiska dziecka do właściwego kierownika urzędu stanu cywilnego. Jednakże decyzja organu administracji w przedmiocie zmiany nazwiska dziecka może zapaść dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia sądu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że sąd nie orzeka o zmianie nazwiska jako takiej ani nie wypowiada się o jej dopuszczalności z punktu widzenia przesłanek ustawy o zmianie imienia i nazwiska, bowiem zadaniem sądu jest tylko i wyłącznie rozstrzygnięcie w kwestii dopuszczalności zmiany nazwiska dziecka.

Sąd opiekuńczy orzeka o wyrażeniu zgody na zmianę nazwiska, mając na uwadze przede wszystkim dobro dziecka. Przesłanką do wyrażenia takiej zgody może być między innymi ułatwienie funkcjonowania dziecku w szkole oraz w życiu codziennym, a także zapobiegnięcie szykanom ze strony osób trzecich. W każdym przypadku sąd osobno bada sytuację małoletniego dziecka i na jej podstawie wydaje odpowiednie rozstrzygnięcie.

Podsumowując, warto dodać, iż zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2000 roku, sygn. akt I CKN 786/98, zmiana nazwiska dziecka nie stanowi ograniczenia władzy rodzicielskiej drugiego z rodziców.