postępowanie administracyjne

Kiedy możemy wyłączyć pracownika od załatwienia sprawy?

Kontakt z administracją publiczną jest codziennością każdego z nas. W dobrze funkcjonującym państwie kadra administracji ma być nie tylko merytorycznie przygotowana do pełnienia swoich funkcji.

Powinna być również bezstronna i obiektywna, tak, aby swoimi czynnościami realizowała zasadę prawdy obiektywnej i pogłębiała zaufanie obywateli do organów państwa.

Jedną z konstrukcji prawnych, mających na celu dbałość o te wartości jest instytucja wyłączenia pracownika i organu administracji publicznej od załatwienia sprawy.

Wyłączenie pracownika i organu administracji publicznej

Regulacja prawna dotycząca wyłączenia pracownika organu lub całego organu od udziału w postępowaniu administracyjnym jest uregulowana w rozdziale 5 działu I Kodeksu postępowania administracyjnego, obejmującego artykuły od 24 do 27.

Na początku warto zaznaczyć, że polskie prawo zna wyłączenie pracownika od udziału w postępowaniu administracyjnym w danej sprawie w dwóch wariantach. W pierwszym z nich wyłączenie to następuje automatycznie, z mocy prawa, jeżeli zajdzie choć jedna z okoliczności szczegółowo wyliczonych w siedmiu punktach, jakie zawiera art. 24 § 1 k.p.a.

Wyłączenie pracownika w danej sprawie

Wśród zawartych tam okoliczności warto zwłaszcza wskazać na następujące przypadki, które ustawodawca uznał za wymagające wyłączenia danego pracownika w danej sprawie:

  • sytuacja, kiedy dany pracownik jest stroną postępowania,
  • kiedy sprawa dotyczy małżonka tego pracownika, albo jego krewnych i powinowatych do drugiego stopnia, czy też osoby związanej z pracownikiem z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli (obowiązek wyłączenia pracownika rozciąga się także na czas po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli),
  • kiedy pracownik w danej sprawie był świadkiem, biegłym albo przedstawicielem jednej ze stron,
  • kiedy jedna ze stron postępowania jest zwierzchnikiem służbowym tego pracownika.

Drugi wariant to wyłączenie pracownika na żądanie albo z urzędu. Z perspektywy obywatela, strony danego postępowania administracyjnego wiedza o możliwości wyłączenia pracownika organu administracji publicznej na żądanie jest cenniejsza od znajomości ogólnych przesłanek wyłączenia urzędnika z mocy prawa.

Wtedy to właśnie od strony zależy, czy pracownik będzie wyłączony od udziału w danej sprawie. Wyłączenie to może też nastąpić z urzędu, albo na żądanie samego pracownika. Dokonuje go bezpośredni przełożony wyłączanego pracownika administracji.

Przyczyny wyłączenia na żądanie, w odróżnieniu od przesłanek wyłączenia z mocy prawa, nie są wyliczone enumeratywnie, to znaczy, nie są zawarte w zamkniętym katalogu. Przyczyn takich może być dużo i o rozmaitej naturze.

Ustawodawca w art. 24 § 3 k.p.a. instruuje jedynie, że mają to być okoliczności nie wymienione w opisywanym powyżej katalogu z § 1, co jest o tyle oczywiste, że w przypadku zaistnienia takich okoliczności następuje właśnie automatyczne wyłączenie pracownika.

Nauka postępowania administracyjnego do uzasadnionych powodów wyłączenia pracownika na żądanie lub z urzędu zalicza między innymi:

  • publiczne i otwarte prezentowanie przez pracownika określonych przekonań, które mogą świadczyć o jego politycznym zaangażowaniu w ramach sprawy będącej przedmiotem postępowania administracyjnego,
  • powiązania towarzyskie wyłączanego pracownika ze stroną postępowania rodzące wątpliwości co do obiektywizmu tego pracownika w tej sprawie,
  • pozostawanie przez pracownika administracji w nieformalnym związku ze stroną postępowania.

Te i inne okoliczności, sugerujące potrzebę wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu administracyjnym muszą być uprawdopodobnione przez żądającego wyłączenie. Oznacza to, że chcąc wyłączenia danego urzędnika z procedury, nie trzeba przeprowadzać czynności dowodowych, a jedynie przybliżyć zaistnienie tego lub innego powodu wyłączenia.

Z kolei zapis, że należy uprawdopodobnić okoliczności oznacza, że nie ma potrzeby wykazywać np. faktycznego politycznego zaangażowania pracownika w danej sprawie, a jedynie taką możliwość, u podstaw której leży okoliczność, jaką jest chociażby wspomniane publiczne prezentowanie określonych przekonań światopoglądowych.

Pracownik może zostać wyłączony od udziału w postępowaniu w danej sprawie. Jest niezmiernie ważne, aby mieć świadomość, że wyłączając urzędnika, nie ograniczamy go co do sprawowania całokształtu swojej funkcji, a jedynie w pewnym wycinku, jaki stanowi dana, konkretna sprawa administracyjna.

Organ administracji publicznej

Co do organu administracji publicznej, to również może podlegać on wyłączeniu od udziału w postępowaniu. W odróżnieniu jednak od przypadku wyłączenia pracownika, wyłączenie organu następuje jedynie z mocy prawa. Dzieje się tak, jeżeli jest spełniona przynajmniej jedna z przesłanek mających zakotwiczenie w art. 25 § 1 k.p.a.

Dotyczą one sytuacji, kiedy organ administracji publicznej uczestniczy w postępowaniu administracyjnym dotyczącym interesów majątkowych kierownika tego organu lub wyliczonej grupy osób mu bliskich albo osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub, podobnie, wyliczonej grupy osób mu bliskich.

Również i do organu administracji publicznej odnoszą się powyższe uwagi na temat wyłączenia jedynie w zakresie konkretnego postępowania administracyjnego.

Czynności w danym postępowaniu administracyjnym

Na koniec warto podkreślić, że prawo, w szczególnych przypadkach, przyznaje jednak możliwość, aby pracownik lub organ, pomimo ich wyłączenia, podejmował pewne czynności w danym postępowaniu administracyjnym. Uzasadnieniem dla takiej aktywności jest to, że czynności podejmowane przez pracownika lub organ są pilne ze względu na interes społeczny albo ważny interes strony postępowania.

Jako przykład czynności nie cierpiących zwłoki można podać sytuację, kiedy przepisy prawa ustanawiają ścisły termin na dokonanie pewnych czynności. Gdyby z powodu wyłączenia pracownika lub organu termin ten miał zostać przekroczony to zapewne godziłoby to w interes strony postępowania albo w interes społeczny.

Wtedy właśnie wyłączony pracownik lub organ mogą podjąć czynność w danym postępowaniu administracyjnym.

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *