Zgodnie z artykułem 3 ust. 3 TUE, poświęconym celom Unii Europejskiej, „Unia ustanawia rynek wewnętrzny”. To ostatnie pojęcie zostało doprecyzowane w art. 26 ust. 2 TFUE – jest to „obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału”.
Choć pojęcie rynku wewnętrznego rozciąga się również na inne obszary aktywności UE (np. art. 38 ust. 1 czy art. 101 TFUE), to właśnie jedna z czterech wspomnianych swobód, a mianowicie przepływu towarów, będzie przedmiotem niniejszych rozważań.
Prawo własności jest podstawowym prawem rzeczowym, którego doniosłość podkreślana jest szczególnie chroniącymi je prowizjami w praktycznie wszystkich europejskich porządkach prawnych. Również na poziomie unijnym jego waga została dostrzeżona, czyniąc je obiektem ochrony. Niezbyt bogate regulacje zawarte w unijnych aktach praw pierwotnego rekompensuje bogate orzecznictwo. Jak z niego wynika, prawo własności nie ma jednak charakteru absolutnego.
W ramach procedury zawierania umów międzynarodowych, art. 218(11) TFUE przewiduje dla określonych podmiotów możliwość wystąpienia do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o ocenę zgodności owej umowy z unijnymi traktatami. Istotnie, z możliwości tej skorzystała Komisja, składając do TSUE wniosek o wydanie opinii na temat projektu porozumienia w sprawie przystąpienia Unii Europejskiej do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Opinia 2/13 z grudnia 2014r. jest zaskakująca. Jakie zarzuty stawia projektowi porozumienia TSUE?
Podstawowym narzędziem stanowienia unijnego prawa jest zwykła procedura ustawodawcza. Dzięki Traktatowi z Lizbony zastąpiła ona poprzedzającą ją procedurę współdecydowania, a także objęła kolejne obszary unijnej aktywności. Obecnie w ramach niej uchwalanych jest 95% unijnych aktów w 85 dziedzinach. Zasady i sposób przeprowadzenia zwykłej procedury ustawodawczej znajdują się w art. 294 TFUE. Procedura przewiduje dwa czytanie i ewentualnie trzecie, poprzedzone procedurą pojednawczą.
To głównie na Państwach Członkowskich spoczywa ciężar wykonania prawa unijnego i to ich organy zapewniają realizację wywiedzionych z przepisów unijnych norm. Wykonanie tak ważnego zadania podlega jednak kilku zasadom, czy to traktatowym, czy wywodzącym się z orzecznictwa, z jednej strony przyznającym pewną autonomię, z drugiej strony ograniczającym całkowitą swobodę.
Prawo unijne nakłada na Państwa Członkowskie pewne zobowiązania. W przypadku niewykonania tych zobowiązań Unia, a dokładnie Komisja Europejska, a także inne Państwo Członkowskie mogą uciec się do mechanizmu opisanego odpowiednio w art. 258 lub 259 TFUE. Skargę, wnoszoną do TSUE na podstawie tych artykułów, nazywa się skargą na naruszenie zobowiązań wynikających z prawa UE przez Państwo Członkowskie.
Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych przez Traktat Lizboński było zwięzłe stwierdzenie „Unia ma osobowość prawną.”, które odnaleźć można w art. 47 TUE. Konstatacja o osobowości prawnej „Wspólnoty” pojawiła się co prawda zarówno w Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (art. 6), jak i Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą (art. 210), a Trybunał wyprowadzał z niej liczne wnioski (choćby w orzeczeniu w sprawie Costa przeciwko Enel), wątpliwości dotyczące charakteru prawnego Unii Europejskiej rozwiał jednak dopiero Traktat z 2007 roku. Jakie możliwości daje Unii posiadanie międzynarodowej osobowości prawnej?
Normy prawa europejskiego, po ich przyjęciu, stają się częścią polskiego porządku prawnego.
Warto wiec odnieść się do hierarchii norm krajowych i unijnych, która – jak się okazuje – nie jest tak jasna jak w przypadku zawartych umów międzynarodowych.
Może się zdarzyć, że działanie lub zaniechanie instytucji Unii Europejskiej lub jej funkcjonariusza spowoduje wystąpienie szkody.
W takim wypadku istnieje możliwość dochodzenia od Unii odszkodowania na zasadach określonych przez TFUE oraz orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
W ostatnim czasie głośno jest o umowie stowarzyszeniowej, którą podpisała Unia Europejska z Ukrainą. Czym jest umowa stowarzyszeniowa i jak ma się ona do potencjalnego członkostwa w UE?
