Jak obliczyć wartość przedmiotu sporu i opłatę sądową od pozwu o zapłatę?
Ze wszystkich pism procesowych wnoszonych do sądów, pozwy o zapłatę przeciwko dłużnikom stanowią bodajże najczęstszy typ pism wszczynających postępowania sądowe. Nie licząc bowiem spraw rodzinnych lub spadkowych, to właśnie sprawy o odzyskanie naszych wymagalnych należności są najczęstszym przykładem postępowań w sprawach cywilnych i gospodarczych1.
Pozew o zapłatę, jak każde inne pismo procesowe wszczynające postępowanie sądowe, musi spełnić szereg wymogów formalnych przewidzianych w przepisach prawa (przede wszystkim w art. 126, 1261, 187, 1871, 5052 kodeksu postępowania cywilnego). W niniejszym artykule skupimy się jedynie na dwóch wymogach pozwu o zapłatę, a mianowicie na tym jak prawidłowo obliczyć wartość przedmiotu sporu oraz opłatę sądową od takiego pisma.
Spis treści
Pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego
Zgodnie z treścią art. 187 § 1 pkt 1) k.p.c.: pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego2, a nadto zawierać dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna. Z kolei art. 1261 § 1 k.p.c. stanowi, iż: w każdym piśmie należy podać wartość przedmiotu sporu lub wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy właściwość rzeczowa sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna. Kwestie związane z wartością przedmiotu sporu regulowane są ponadto przepisami art. 19 – 26 k.p.c.
Szczególnie przytoczyć należy treść art. 19 § 1, który stanowi, iż: w sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu oraz treść art. 20, zgodnie z którym: do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów żądanych obok roszczenia głównego. W przypadku pozwów o zapłatę wartość przedmiotu sporu będzie więc stanowiła kwota pieniężna stanowiąca dochodzone przez nas roszczenie. Należy jednak zauważyć, iż wartość przedmiotu sporu może nieznacznie różnić się od żądanej przez nas należności.
Zgodnie bowiem z treścią § 3 art. 1261 k.p.c., wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia podaje się w złotych, zaokrąglając w górę do pełnego złotego. Tak więc w przypadku gdy dochodzimy np. kwoty 10.121.10 złotych, to podawana przez nas wartość przedmiotu sporu, od której zależy m.in. wysokość opłaty i właściwość rzeczowa sądu będzie wynosić 10.122,00 złotych. Również w przypadku dochodzenia należności wyrażonej w walucie obcej, z uwagi na to, iż wartość przedmiotu sporu musi być podana wyłącznie w walucie polskiej, to dochodzoną należność w walucie obcej należy przeliczyć na walutę polską według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wniesienia pozwu i, zgodnie z art. 1261 § 3 k.p.c., zaokrąglić w górę do pełnego złotego.
Z uwagi na to, iż pozew musi zawierać dokładnie określone żądanie, toteż w jego wstępie, zwanym petitum, musimy podać, iż żądamy od drugiej strony zapłaty określonej kwoty pieniężnej, stanowiącej dochodzone przez nas roszczenie główne, ewentualnie wraz ze świadczeniami ubocznymi, a więc np. odsetkami za opóźnienie. Żądana przez nas kwota pieniężna musi znajdować potwierdzenie w załączonych do pozwu dowodach (np. umowach, fakturach VAT, czy nawet w tzw. dowodach osobowych, tj. w zeznaniach świadków lub samych stron postępowania).
W celu ułatwienia zrozumienia powyższego wywodu zobrazuje je przykładem żądania pozwu.
Rozpoczynając pisanie pozwu (także o zapłatę) musimy podać w pierwszej kolejności właściwy sąd, imiona i nazwiska (nazwy w przypadku osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych) stron postępowania (a więc powoda i pozwanego lub powodów i pozwanych), wartość przedmiotu sporu, którą stanowi zaokrąglona do pełnego złotego kwota dochodzonej przez nas zaległości bez odsetek i w końcu tytuł pisma (czyli np. pozew o zapłatę). Pod powyższymi elementami musimy teraz określić nasze żądanie, a więc podać dokładną kwotę której dochodzimy. Należy pamiętać, iż w przypadku pozwów o zapłatę sąd, zanim doręczy pozew pozwanemu i wyznaczy rozprawę, wyda wpierw nakaz zapłaty (w obligatoryjnym postępowaniu upominawczym lub fakultatywnym nakazowym), w którym nakaże pozwanemu zapłacić podaną przez nas kwotę w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu wraz z pozwem lub do wniesienia sprzeciwu (zarzutów w przypadku nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym).
Postępowania upominawcze i nakazowe stanowią więc niejako przedproces, dzięki którym w dużej ilości przypadków sprawy o zapłatę są rozwiązywane bez konieczności przeprowadzania rozprawy – bowiem jeśli w ciągu ww. terminu dwóch tygodni pozwany nie wniesienie sprzeciwu (zarzutów), to nakaz zapłaty się uprawomocni, a my, po zaopatrzeniu tego nakazu przez sąd w klauzulę wykonalności (wcześniej musimy złożyć stosowny wniosek), otrzymamy wykonalne orzeczenie, na podstawie którego będziemy mogli wszcząć u komornika postępowanie egzekucyjne.
Z uwagi więc na powyższe, żądanie pozwu powinno być określone w następujący sposób:
POZEW O ZAPŁATĘ
Działając w imieniu własnym, niniejszym wnoszę o:
- orzeczenie nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym3, aby Pozwany – Jan Kowalski, zapłacił mi kwotę należności głównej w wysokości 15.211,11 złotych (piętnaście tysięcy dwieście jedenaście złotych 11/100) wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi od tej kwoty od dnia 2 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty oraz koszty procesu;
- dopuszczenie dowodów wymienionych w uzasadnieniu pozwu na okoliczności tam wskazane;
W przypadku przekazania przez sąd sprawy do rozpoznania w trybie postępowania zwykłego lub w przypadku złożenia przez pozwanego sprzeciwu4 od nakazu zapłaty wnoszę o:
- orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu;
- zasądzenie dla mnie od Pozwanego kosztów postępowania;
- dopuszczenie dowodów wymienionych w uzasadnieniu pozwu na okoliczności tam wskazane;
- przeprowadzenie rozprawy także pod moją nieobecność;
- w przypadkach prawem przewidzianych wydanie wyroku zaocznego o nadanie mu rygoru natychmiastowej wykonalności.
UZASADNIENIE
W uzasadnieniu, zgodnie z art. 187 § 1 pkt 2) i art. 126 § 1 pkt 3) k.p.c., musimy przytoczyć okoliczności faktyczne, która uzasadniają żądanie, a więc musimy udowodnić, iż dochodzona przez nas kwota pieniężna nam się należy poprzez przedłożenie dowodów (najlepiej dowodów z dokumentów) na poparcie konkretnych okoliczności.
Pod sam koniec warto jeszcze nadmienić o treści art. 21 k.p.c., który stanowi, iż jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń, zlicza się ich wartość. Dzięki tej regulacji nie musimy do każdego roszczenia przeciwko temu samemu dłużnikowi wnosić odrębnego pozwu. W przypadku więc, w którym mamy np. trzy roszczenia pieniężne na 10.000,00 złotych każde wynikające z trzech różnych umów, to wszystkie te trzy roszczenia sumujemy i dochodzimy jednym pozwem – jedynie w uzasadnieniu pozwu będziemy musieli wskazać odrębnie na podstawie jakiego stosunku prawnego każde z tych trzech roszczeń powstało.
Pozew o zapłatę, jak zdecydowana większość pism wszczynających postępowanie sądowe, podlega opłacie. Uiszczenie tej opłaty, i najlepiej również przedłożenie do pozwu dowodu jej uiszczenia, jest szczególnie istotne z uwagi na regulację art. 1262 § 1 k.p.c. i art. 130 § 1 k.p.c. Ten pierwszy stanowi, iż: sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata. Natomiast zgodnie z drugim przepisem, (…) jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do opłacenia go w terminie tygodniowym.
Kwestie związane z opłatami od pism w sprawach cywilnych regulowane są przepisami ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W zależności czy nasze roszczenie dochodzone jest w postępowaniu uproszczonym czy nie, opłata sądowa od pozwu o zapłatę będzie ustalana na podstawie innych przepisów.
W przypadku pozwu w postępowaniu uproszczonym (a więc dotyczącym przede wszystkim roszczeń wynikających z umów nie przekraczających 10.000,00 złotych) jest to opłata stała i wynosi odpowiednio:
- 30 złotych – w przypadku gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 2.000,00 złotych
- 100 złotych – w przypadku gdy wartość przedmiotu sporu wynosi pomiędzy 2.000,00 a 5.000,00 złotych
- 250 złotych – w przypadku gdy wartość przedmiotu sporu wynosi pomiędzy 5.000,00 a 7.500,00 złotych
- 300 złotych – w przypadku gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 7.500,00 złotych
Natomiast w przypadku pozwów o zapłatę nie dochodzonych w postępowaniu uproszczonym, opłata od pozwu jest opłatą stosunkową i, zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy, wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100.000,00 złotych. Należy pamiętać, iż zgodnie z art. 21 ustawy, podobnie jak wartość przedmiotu sporu tak i końcówkę opłaty zaokrągla się w górę do pełnego złotego. Warto również wskazać, iż w przypadku gdy wnosimy pozew o zapłatę w postępowaniu nakazowym, to opłata sądowa będzie wynosić 1/4 opłaty od pozwu, a więc 5% wartości przedmiotu sporu jeszcze dzielimy na 4 (art. 19 ust. 2 pkt 1) ustawy).
Stan prawny na: 28 stycznia 2015 roku
1Warto nadmienić, iż od czasu nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 16 września 2011 roku o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 nr 233 poz. 1381) ustawodawca usunął z kodeksu postępowania cywilnego odrębne postępowanie gospodarcze, w związku z czym sprawy gospodarcze rozpoznawane są według ogólnych przepisów k.p.c., które regulują sprawy cywilne. Natomiast pojęcie sprawy gospodarczej zostało zdefiniowane odrębną ustawą. Art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (Dz.U. 1989 nr 33 poz. 175) stanowi, iż sprawami gospodarczymi są sprawy ze stosunków cywilnych pomiędzy przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, oraz inne wymienione enumeratywnie w dalszych ustępach ww. artykułu.
2(art. 126 k.p.c.)
3albo w postępowaniu nakazowym. W szczególności należy zaznaczyć, iż postępowanie upominawcze jest dla sądu obligatoryjne, tak więc nawet jeśli nie zaznaczymy, że wnosimy o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym to i tak sąd nam taki nakaz wyda. Natomiast postępowanie nakazowe jest postępowaniem jedynie fakultatywnym i w tym przypadku musimy wyraźnie zaznaczyć, że wnosimy o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.
4lub zarzutów w przypadku, gdy wnosimy o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.