Odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość
Zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami wywłaszczenie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej. Co do zasady odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość ustalane jest przez starostę w decyzji o wywłaszczeniu. Co ważne, wysokość odszkodowania ustalana jest według stanu, przeznaczenia i wartości nieruchomości istniejących w dniu wydania decyzji wywłaszczeniowej. Zapłata odszkodowania następuje jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu podlega wykonaniu.
Ustawa o gospodarce nieruchomościami zezwala, aby w ramach odszkodowania właścicielowi bądź użytkownikowi wieczystemu za ich zgodą została przyznana niepieniężna forma wynagrodzenia szkody wyrządzonej na skutek wywłaszczenia, czyli nieruchomość zamienna. Powinna ona spełniać kryteria właściwe dla wywłaszczonej nieruchomości, m. in. co do jej położenia, obszaru, a także co do jej przeznaczenia. Z inicjatywą przyznania nieruchomości zamiennej może wystąpić osoba uprawniona do otrzymania odszkodowania za wywłaszczenie, jednakże co należy podkreślić, nie ma ona podstaw, aby żądać tylko i wyłącznie przyznania takiej nieruchomości zamiast odszkodowania przyznawanego w formie pieniężnej.
Nieruchomość zamienna
Nieruchomość zamienna przyznawana jest z zasobów Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego w zależności na czyją rzecz nastąpiło wywłaszczenie. Wartość nieruchomości zamiennej ustala rzeczoznawca majątkowy, a różnica między wysokością odszkodowania ustalonego w decyzji wywłaszczeniowej a wartością nieruchomości zamiennej zostaje wyrównana przez dopłatę pieniężną.
Zarówno orzeczenie o wywłaszczeniu, jak i ustalenie odpowiedniego odszkodowania następuje w jednej decyzji. W sytuacji, gdyby właściwy organ administracji publicznej (czyli starosta) ograniczył się wyłącznie do orzeczenia o wywłaszczeniu nieruchomości bez ustalenia odpowiedniego odszkodowania, wówczas decyzja taka zostałaby dotknięta wadą nieważności. Należy również zaznaczyć, że nie jest możliwe odroczenie orzeczenia dotyczącego odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, nawet w przypadku zgody osoby uprawnionej.
