organizacje pozarządowe

Jakie warunki musi spełnić organizacja pozarządowa, aby móc wziąć udział w postępowaniu cywilnym?

Przepisy polskiego Kodeksu postępowania cywilnego przyznają organizacjom pozarządowym prawo udziału w postępowaniu cywilnym na niespotykaną w innych państwach skalę.

Mogą one nie tylko wytaczać powództwa w imieniu zwykłych obywateli, ale też przystępować do już toczących się postępowań.Niedawna nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, która w znaczący sposób zmieniła przepisy regulujące udział organizacji pozarządowych w postępowaniu cywilnym, stanowi doskonałą okazję dla omówienia warunków, jakie muszą one spełnić, aby móc wziąć udział w postępowaniu cywilnym.

Jeśli  dana organizacja pozarządowa chce wziąć udział w postępowaniu cywilnym w jednej z trzech, przewidzianej dla tego celu form, tj. wytoczyć powództwo na rzecz oznaczonej osoby, przystąpić do oznaczonej osoby w już toczącym się postępowaniu lub przedstawić sądowi istotny dla sprawy pogląd, musi spełnić określone warunki. Zostały one wyrażone w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, a ściślej rzecz ujmując przede wszystkim w art. 8 oraz art. 61 – 63 wspomnianego kodeksu.

Warunki udziału w postępowaniu cywilnym dla organizacji pozarządowej

Pierwszym z nich jest wymóg, aby zadanie statutowe organizacji pozarządowej nie polegało na prowadzeniu działalności gospodarczej. Statut takiej organizacji powinien więc albo wprost wykluczać wykonywanie przez nią działalności gospodarczej, albo jej zwyczajnie nie obejmować, przy czym w takim wypadku z udziału w postępowaniu cywilnym wykluczone są również organizacje pozarządowe, które mimo iż ich statut nie obejmuje prowadzenia działalności gospodarczej, to faktycznie ją prowadzą.

Kolejnym warunkiem jest wymóg, aby udział organizacji w postępowaniu cywilnym był podyktowany ochroną praw obywateli, z czego wynika, iż nie mogą one przedstawiać sądowi istotnego dla sprawy poglądu, wytaczać powództw lub wstępować do już toczących się postępowań na rzecz lub po stronie podmiotu nie będącego osobą fizyczną, jak np. spółka kapitałowa czy też jakiekolwiek inne stowarzyszenie lub organizacja pozarządowa.

Oczywiście żadna z organizacji pozarządowych nie może wytoczyć powództwa w imieniu danej osoby lub wstąpić do już toczącego się postępowania po czyjejś stronie wbrew woli tej osoby. Stąd kolejnym warunkiem, który musi być spełniony przez organizację pozarządową jest uprzednie uzyskanie pisemnej zgody osoby, na rzecz której organizacja ta chce działać przed sądem cywilnym.

Odmiennie niż w stanie prawnym przed nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego z 3 maja 2012 r., obecnie uzyskanie zgody jest wymagane dla wszystkich kategorii spraw, w których organizacje pozarządowe mogą brać udział w postępowaniu cywilnym. Zgoda musi zostać dołączona do pozwu lub pisma obejmującego przystąpienie organizacji do toczącego się postępowania. Brak załączonej zgody stanowi brak formalny pisma procesowego, co początkowo będzie skutkowało wyznaczeniem przez przewodniczącego sądu tygodniowego terminu na uzupełnienie braku, a następnie, w przypadku nie dołączenia zgody w wspomnianym terminie, zwrotem pisma procesowego.

Zakres spraw dla organizacji pozarządowych

Swoboda organizacji została również ograniczona w wyniku  wyczerpującego wymienienia w przepisach zakresu spraw, w jakich udział organizacji pozarządowych jest dozwolony. I tak organizacje pozarządowe mogą wziąć udział w postępowaniu cywilnym jedynie w sprawach o:

1) alimenty,

2) ochronę środowiska,

3) ochronę konsumentów,

4) ochronę praw własności przemysłowej,

5) ochronę równości oraz niedyskryminacji przez bezpodstawne bezpośrednie lub pośrednie zróżnicowanie praw i obowiązków obywateli,

6) z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,

7) w sprawach o uznanie postanowień wzorca umownego za niedozwolony.

Ponadto, aby organizacja pozarządowa mogła wziąć udział w postępowaniu cywilnym w jednej z wymienionych wyżej spraw, to sprawa ta musi znajdować się wśród zadań statutowych owej organizacji. Oznacza to, iż np. w sprawach z zakresu ochrony środowiska, udział w postępowaniu może wziąć jedynie organizacja, która wśród swoich zadań statutowych ma wymienioną działalność na rzecz ochrony środowiska. Celem takiego uregulowania jest wspieranie elementu fachowości i specjalizacji organizacji pozarządowych biorących udział w postępowaniu cywilnym.

Osoby fizyczne w organizacji pozarządowej

Nie jest wymagane natomiast, aby osoba na rzecz której dana organizacja pozarządowa występuje w postępowaniu cywilnym, była jej członkiem. Niemniej jednak organizacja pozarządowa, której członkiem jest dany przedsiębiorca, będący osobą fizyczną, może w znacznie większym zakresie bronić jego interesów przed sądem cywilnym. A mianowicie może ona wytoczyć powództwo na jego rzecz lub przystąpić do niego w toczącym się już postępowaniu w sprawach o roszczenia wynikające z prowadzonej przez niego działalności przeciwko innym przedsiębiorcą.

Czyni to możliwym wytoczenie przez organizację pozarządową np. powództwa o zapłatę na rzecz przedsiębiorcy będącego jej członkiem. Uregulowanie to, zawarte w art. 61 §3 Kodeksu postępowania cywilnego, rozszerza więc zamknięty katalog spraw, w których mogą wziąć udział organizacje pozarządowe.

Na koniec należy dodać, iż organizacjom pozarządowym, które spełnią opisane powyżej warunki, nie może zostać odmówione prawo wzięcia udziału w postępowaniu cywilnym. Badając dopuszczalność tego udziału sąd nie może bowiem badać, czy udział organizacji pozarządowych w postępowaniu cywilnym jest usprawiedliwiony, czy też ma ona interes w wytoczeniu powództwa lub wstąpieniu do toczącego się postępowania.

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *