Postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia

Duże znaczenie dla sądów orzekających o zasiedzeniu ma dyrektywa Trybunału Konstytucyjnego, zamieszczona w wyroku z dnia 28 października 2003r., o następującej treści: Niedopuszczalne jest interpretowanie zasad prawnych kształtujących instytucję zasiedzenia w sposób rozszerzający. W kontekście art. 64 ust. 3 Konstytucji ograniczenia własności mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy nie naruszają one istoty tego prawa. Zasadą konstytucyjnie określoną – od której tylko wyjątkowo wprowadza się odstępstwa – jest nienaruszalność prawa własności. Zasiedzenie jest odstępstwem od zasady jej nienaruszalności i to bardzo daleko idącym.

Tym bardziej wszelkie wątpliwości powinny być tłumaczone na korzyść ochrony własności (innych praw majątkowych), bez względu na to czy chodzi o własność (prawa majątkowe) osób fizycznych, jednostek samorządu terytorialnego, Skarbu Państwa czy innych podmiotów.

Postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia na podstawie art. 610 par.1 k.p.c. powinno czynić zadość wymogom określonym w art. 677 par. 1 i 2 k.p.c. odnoszących się do stwierdzenia nabycia spadku.

Sentencja postanowienia zawiera następujące elementy:

• Wskazanie osoby, która nabyła własność w chwili upływu terminu zasiedzenia, chociażby osoba ta nie żyła w chwili orzekania. Sąd może stwierdzić również nabycie na rzecz rzeczywistego nabywcy, chociażby we wniosku była wskazana inna osoba.
• W razie nabycia rzeczy przez kilka osób sąd wymienia wszystkie te osoby oraz udziały we własności jakie im przypadają (w przypadku nabycia przez małżonków należy wskazać zasadę wspólności w czasie gdy do nabycia doszło)
• Wskazanie daty w której nastąpiło zasiedzenie.
• Określenie nieruchomości (według zasad z przepisów o księgach wieczystych lub gdy nieruchomość ma księgę wieczystą lub zbiór dokumentów przez wskazanie ich oznaczenia)
• Rozstrzygnięcie o kosztach.

Postanowienie sądu stwierdzające nabycie własności przez zasiedzenie ma charakter deklaratoryjny, potwierdza nabycie z mocy prawa własności przedmiotu zasiedzenia. Prawomocne postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia stanowi podstawę do wpisu jako właściciela do księgi wieczystej. Ma ono skuteczność erga omnes, ale art. 524 par. 2 k.p.c. daje zainteresowanemu, który nie brał udziału w postępowaniu, możliwość wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem co do istoty sprawy. Nabycie przez zasiedzenie jest nabyciem pierwotnym.

Postanowieniu temu przypisuje się dwa znaczenia. W sensie pozytywnym oznacza, że osoba w nim wskazana jest nabywcą, w sensie negatywnym, mówi o tym, że nie było z chwilą zamknięcia rozprawy innych osób, które nabyłyby rzecz w drodze zasiedzenia.

Podczas trwania postępowania sąd nie musi zasięgać opinii wójta, burmistrza lub prezydenta miasta co do tego, czy podział nieruchomości, jaki nastąpił w wyniku zasiedzenia, jest zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Organ administracji państwowej nie może kwestionować podziału nieruchomości, wynikłego na skutek zasiedzenia poszczególnych jej części przez różne osoby, choćby podział ten był niezgodny z planem zagospodarowania przestrzennego.

Jeżeli z prawomocnego orzeczenia stwierdzającego zasiedzenie wynikają zmiany danych w ewidencji gruntów i budynków, sąd jest zobowiązany przesłać odpis postanowienia staroście w terminie 30 dni od jego uprawomocnienia.