Prawo pacjenta do dodatkowej opinii lub konsultacji lekarskiej
Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku praw pacjenta, wprowadziła w Polskim prawie medycznym, wiele pozytywnych zmian. Na jej mocy powołany został Rzecznik Praw Pacjenta, uregulowana została kwestia postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów oraz określone zostały zasady udostępniania dokumentacji medycznej. Przede wszystkim ustawa po raz pierwszy reguluje prawa pacjenta w jednym akcie prawnym, co ma ogromne znaczenie ze społecznego punktu widzenia. Pozwala pacjentom efektywniej poznawać swoje prawa oraz skuteczniej ich dochodzić.
Jednym z licznych praw pacjenta jest prawo do dodatkowej opinii lub konsultacji.
Ustawa w art. 6 ust 3 po raz pierwszy uzależnia podjęcie decyzji o zasięgnięciu dodatkowej opinii lub konsultacji od osoby pacjenta. Nieobowiązująca już ustawa o zawodzie lekarza, oraz Kodeks Etyki Lekarskiej uzależniały to prawo od osoby lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych danemu pacjentowi. To od niego ostatecznie zależało czy dodatkowa opinia zostanie zasięgnięta bądź czy zostanie zwołane konsylium czy też nie.
Obecnie art. 6 ust 3 pkt.1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta stanowi, iż pacjent ma prawo żądać, aby udzielający mu świadczeń zdrowotnych lekarz zasięgnął opinii innego lekarza lub zwołał konsylium lekarskie. Przepis ten ma charakter ogólny. Z żądaniem dodatkowej opinii lub zwołania konsylium może wystąpić każdy pacjent, bez względu na to czy występują jakiekolwiek wątpliwości związane z jego stanem zdrowia. Nieistotne jest ponadto czy z żądaniem tym pacjent wystąpi podczas czynności diagnostycznych czy terapeutycznych. Odpowiedzialnym za wybór odpowiedniej osoby wyrażającej dodatkową opinię jest lekarz prowadzący. Jednakże należy zaznaczyć, że takie prawo przysługuje również pacjentowi. Posiada on prawo wyboru lekarza, u którego zostanie zaczerpnięta dodatkowa opinia lub konsultacja. W każdym przypadku opinii zasięga lekarz, nigdy nie pacjent.
W szczególnych sytuacjach lekarz ma prawo odmówić pacjentowi zasięgnięcia dodatkowej opinii lub zwołania konsylium.
Konieczne będzie wystąpienie takich okoliczności, na podstawie których lekarz uzna dodatkowe konsultacje za bezzasadne. O bezzasadności będziemy mówić, wówczas gdy lekarz stwierdzi, że stan zdrowia pacjenta nie wymaga dodatkowych konsultacji, a także w przypadku, gdy jego zdaniem bezzasadne będzie zaczerpnięcie opinii u lekarza konkretnie wskazanego przez pacjenta.
W praktyce coraz częściej dochodzi do sytuacji, w której lekarz udzielający świadczeń zdrowotnych nie neguje samej konieczności zasięgnięcia dodatkowej opinii, jednakże za bezzasadne uznaje udanie się w tym celu do lekarza wskazanego przez pacjenta. W tej sytuacji, mimo iż art. 37 ustawy zapewnia lekarzowi prawo zasięgnięcia opinii niezależnie od żądań wyrażonych przez pacjenta, zastosowanie będzie miała zasada uzależniająca podjęcie określonych czynności medycznych za zgodą pacjenta.
Może, więc zdarzyć się tak, iż pacjent nie wyrazi zgody na konsultację z lekarzem wskazanym przez lekarza prowadzącego i zażąda zaczerpnięcia opinii od innego lekarza, do którego ma zaufanie. Wówczas lekarz powinien przystać na żądania pacjenta, a fakt ten odnotować w dokumentacji.
W przypadku niemożliwości przystąpienia na żądania pacjenta, który przebywa w zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej (np. w sytuacji, gdy w danym zakładzie nie pracuje lekarz posiadający odpowiednie kwalifikacje bądź pacjent żąda opinii lekarza wykonującego zawód poza placówką, w której obecnie pacjent się znajduje) lekarz powinien wypisać pacjenta, oraz skierować go do innego zakładu, w którym będzie miał możliwość realizacji swojego prawa, bądź przeprowadzenia konsultacji na odległość. Porady na odległość w doktrynie budzą wiele emocji. Należy podkreślić, iż jest to wyjątek od obowiązku osobistego zbadania pacjenta. Wyjątek taki przewiduje art. 9 Kodeksu Etyki Lekarskiej: „…wyjątki stanowią sytuację, gdy porada lekarska może być udzielona wyłącznie na odległość.”
Należy ponadto podkreślić, iż prawo do dodatkowej opinii lub konsultacji ma identyczne zastosowanie w przypadku pielęgniarki lub położnej. Pacjent ma prawo żądać od pielęgniarki lub położnej zasięgnięcia opinii innej pielęgniarki lub położnej.
