Rozwód z orzeczeniem o winie – co to znaczy i jakie są konsekwencje?

Według art. 56 § 1 k.r.o. „jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód”. Wiele osób o tym zapomina, lecz drogą sądową można rozstrzygnąć, która ze stron przyczyniła się do rozpadu małżeństwa. Jest to szczególnie istotne w przypadku decyzji o powstaniu obowiązku alimentacyjnego na rzecz drugiego małżonka, lecz nie tylko. W tym artykule wyjaśnimy, czym dokładnie jest rozwód z orzeczeniem o winie i jakie są jego skutki.

Rozwód z orzeczeniem o winie – co to jest?

Życie pisze scenariusze, które nie zawsze są dla nas przychylne. Taką sytuacją z pewnością jest rozpad małżeństwa i zerwanie więzi drogą prawną. Jednak mimo trudności z nią związanych, warto wiedzieć, jakie mamy możliwości. Jedną z nich jest rozwód z orzeczeniem o winie, którym zwykle zajmuje się adwokat rozwodowy. Jest to rodzaj rozwodu, w którym sąd rozstrzyga, który z małżonków ponosi winę za rozpad małżeństwa. W polskim prawie regulują to przepisy zawarte w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Orzeczenie o winie może dotyczyć jednej ze stron lub obu, a wina często wynika z różnych przyczyn.

Przesłanki rozwodu z orzeczeniem o winie

Rozwód z orzeczeniem o winie jednego z małżonków to sytuacja, w której sąd jednoznacznie wskazuje osobę odpowiedzialną za trwały rozpad małżeństwa. Aby sąd mógł wydać taki wyrok, konieczne jest przedstawienie dowodów na niewłaściwe zachowanie drugiej osoby. Takie zachowanie może być rozpatrywane w dwóch kategoriach.

• Naruszenia o charakterze obiektywnym – mają miejsce, gdy działania jednej ze stron naruszają obowiązki wynikające z przepisów prawa lub zasad współżycia społecznego. Przykładem może być zaniedbywanie obowiązków rodzinnych lub nieprzestrzeganie ustalonych norm małżeńskich.
• Naruszenia o charakterze subiektywnym – dotyczą sytuacji, w których zachowanie małżonka jest oceniane jako naganne, niemoralne, lub sprzeczne z etyką. Przykładem mogą być osobiste uchybienia, które negatywnie wpływają na relacje małżeńskie.

Sąd bierze pod uwagę wiele przyczyn uzasadniających przypisanie winy jednemu z małżonków. Najczęściej orzeczenia o winie wydawane są na podstawie przesłanek, takich jak:

• uzależnienia,
• zdrada,
• przemoc fizyczna lub psychiczna,
• porzucenie współmałżonka,
• unikanie pracy,
• marnotrawstwo majątku.

Rozwód z orzeczeniem o winie – jak to wygląda w praktyce?

Jak podaje GUS, średni wiek osób biorących rozwód wynosi 42,6 roku. Kobiety znacznie częściej inicjują rozwody – od lat 90. aż dwie trzecie wniosków rozwodowych pochodzi od żon. W 2020 roku ponad 66% pozwów rozwodowych zostało wniesionych przez kobiety, jednak aż 80% tych spraw zakończyło się rozwodem bez orzekania o winie. W około 15% przypadków winę przypisano mężowi. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego Polacy najczęściej rozwodzą się z powodu:

• różnice w charakterach (46,3%);
• niewierność małżeńska (20,6%);
• alkoholizm (14,1%).

Te trzy czynniki odpowiadają łącznie za 81% wszystkich rozwodów. Kolejne powody to problemy finansowe (7,3%) i niewłaściwe zachowanie wobec członków rodziny (4,9%).

Co daje rozwód z orzeczeniem o winie?

Ten rodzaj rozwodu ma ogromne znaczenie w przypadku powstania po stronie któregoś z małżonków obowiązku alimentacyjnego na rzecz drugiej strony. Jest to zapisane w art. 60 § 1 k.r.o.:

„Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”.

Orzeczenie rozwodu z przypisaniem winy jednemu z małżonków wpływa również na kwestie dziedziczenia. Zgodnie z art. 940. § 1. kodeksu cywilnego, jeśli zmarły małżonek wytoczył przed śmiercią powództwo o rozwód z orzeczeniem o winie drugiego małżonka, i jeśli sąd uznał to żądanie za zasadne, to winna strona zostaje wyłączona z dziedziczenia po zmarłym. Oznacza to, że osoba uznana za wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie będzie mógł dziedziczyć majątku zmarłego.

Warto wspomnieć, że korzyści obejmują nie tylko sferę finansową, lecz także psychiczną. Niewinny małżonek zostaje bowiem odciążony z poczucia winy, które często towarzyszy w relacjach toksycznych i patologicznych. Dla strony, która nie została uznana za winną, takie rozstrzygnięcie może być formą moralnego zadośćuczynienia, potwierdzającą, że jego działania były słuszne. Wyrok ten potępia niewłaściwe zachowania drugiej strony i daje skrzywdzonemu małżonkowi również możliwość odbudowania swojego wizerunku i udowodnienia swojej niewinności przed otoczeniem oraz przed sobą samym.

Rozwód z orzeczeniem o winie – konsekwencje dla małżonka winnego

Jedną z najbardziej dotykających konsekwencji tego rodzaju rozwodu dla strony uznanej za winną może być reakcja społeczeństwa – szczególnie wówczas, gdy naruszenia dokonane przez nią miały charakter skrajnie patologiczny. Rozwód z orzeczeniem o winie może być bowiem w pewnych kręgach odbierany bardzo negatywnie. To tyczy się przede wszystkim osób publicznych i zajmujących ważne stanowiska, dla których zachowanie pozytywnego wizerunku w oczach ludzi jest kwestią priorytetową.