Utrwalanie przebiegu rozpraw sądowych przez media

Utrwalanie przebiegu rozpraw sądowych przez media umożliwia społeczeństwu sprawowanie kontroli nad działalnością wymiaru sprawiedliwości. Ma doniosłe znaczenie wychowawcze. Wpływa na świadomość prawną społeczeństwa. Utrwalanie przebiegu rozpraw sądowych wywoływało, wywołuje i z pewnością będzie wywoływać wiele kontrowersji. Zdaniem przeciwników rejestracji przebiegu rozpraw sądowych na sali sądowej tworzy się widowiskowa atmosfera. Media nie przedstawiają całej relacji z rozprawy. Ograniczają się do wybranych fragmentów. Tym samym nie zapewniają wiarygodności przekazywanych informacji. Takie działania prowadzą do naruszenia dóbr osobistych uczestników postępowania. Mogą dochodzić roszczeń w reżimie prawa prywatnego, na gruncie art. 23 i 24 k.c.

Jawność rozprawy jest normą

W społeczeństwach demokratycznych jawność rozprawy jest normą. Jawność postępowania wyraża się w zasadzie publiczności procesu. Przejawem realizacji zasady jawności zewnętrznej w postępowaniu karnym jest zezwolenie na utrwalanie przez media przebiegu rozprawy.

Istnieją trzy warunki rejestracji przez media przebiegu rozpraw sądowych:

1. Musi przemawiać za tym uzasadniony interes społeczny
2. Rejestracja nie może utrudniać prowadzenia rozprawy
3. Nie sprzeciwia się temu ważny interes uczestnika postępowania.

Postanowienie sądu o udzieleniu lub odmowie udzielenia zezwolenia na utrwalenie przebiegu rozprawy jest niezaskarżalne. Jeśli w opinii sądu obecność sprzętu utrwalającego przebieg rozprawy stanowi utrudnienie dla przebiegu rozprawy to sąd może wydać decyzję o zaprzestaniu dalszych utrwaleń. Natomiast dozwolone jest bez żadnych ograniczeń sporządzanie notatek z przebiegu jawnej rozprawy. Wyrok zawsze ogłaszany jest publicznie.

Art. 45 Konstytucji RP

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie.

Art. 357 Kodeksu postępowania karnego

§ 1. Sąd może zezwolić przedstawicielom radia, telewizji, filmu i prasy na dokonywanie za pomocą aparatury utrwaleń obrazu i dźwięku z przebiegu rozprawy, gdy uzasadniony interes społeczny za tym przemawia, dokonywanie tych czynności nie będzie utrudniać prowadzenia rozprawy, a ważny interes uczestnika postępowania temu się nie sprzeciwia.

§ 2. Sąd może określić warunki, od których uzależnia wydanie zezwolenia przewidzianego w § 1.