Zbyt niska kwota wolna od podatku zaskarżona do TK

Do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Rzecznik Praw Obywatelskich, profesor Ireny Lipowicz o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP przepisu dotyczącego wysokości kwoty wolnej od opodatkowania w pierwszym progu podatkowym podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Zdaniem Rzecznik, przepis określający kwotę w tej wysokości narusza zasadę sprawiedliwości społecznej, wynikającą z Konstytucji RP. Wątpliwości dotyczą przede wszystkim zaniechania przez ustawodawcę stosowania mechanizmu waloryzacji kwoty, o którą podatek jest zmniejszany. Lipowicz zwróciła uwagę na fakt, że pomimo stałego wzrostu cen rynkowych towarów i usług, w przeciągu ostatniej dekady kwota wolna od podatku została zwiększona tylko jednokrotnie, w 2006 roku – z 530,08 zł do aktualnie obowiązującej 556,02 zł. Obecnie więc wolny od podatku jest dochód w wysokości 3089 zł.

RPO stwierdziła, że weryfikacji powinno ulec założenie prawodawcy, zgodnie z którym przekroczenie kwoty wolnej od podatku, pozwala obywatelom na jednoczesne zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych oraz opłacanie podatków. Zdaniem Lipowicz, aktualnie funkcjonujące rozwiązanie jest krzywdzące dla podatników, ponieważ kwota wolna od podatku została ustalona bez przełożenia jej na przyjęte w obowiązującym prawie kryteria ubóstwa.

Rzecznik słusznie zwróciła uwagę na fakt, że wyznacznikiem ubóstwa powinien być dochód, który jest jednym z kryteriów przyznawania różnorakich świadczeń z zakresu pomocy społecznej. Aktualnie dochód ten wynosi 542 zł dla osoby samotnie gospodarującej, zaś dla osoby żyjącej w rodzinie – 456 zł . Rzecznik podkreśla, że jest to kwota minimum egzystencji, czyli suma wyznaczająca najniższy standard życia, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia i rozwoju psychofizycznego człowieka.

Resort finansów poinformował, że nie są prowadzone prace zmierzające do zmian w tym zakresie. Zdaniem resortu, proponowane zmiany spowodowałoby znaczne ograniczenie wpływów do budżetu – o ponad 12 mld zł rocznie.