sąd

Przesłuchanie świadka w postępowaniu przygotowawczym

Przesłuchanie w charakterze świadka w procesie karnym uregulowane zostało w kodeksie postępowania karnego w rozdziale 21 (art. 177-192a k.p.k.). Na osobach, które występują w tej roli, ciąży niewątpliwie ogromna odpowiedzialność. Ich zeznania bowiem mogą stanowić istotny dowód w postępowaniu karnym. Warto zatem zapoznać się z zasadami, które są stosowane w procedurze przesłuchania świadka. Należy w tym miejscu nadmienić, iż każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania, o czym poucza nas art. 177 § 1 k.p.k. W przypadku różnego rodzaju przeszkód (np.: kalectwa, choroby) można dokonać czynności przesłuchania w miejscu pobytu świadka.

Komu przysługuje prawo do odmowy zeznań w charakterze świadka?

Osoba najbliższa dla oskarżonego (małżonek, wstępny – np.: ojciec, zstępny – np.: córka, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu – np.: szwagier, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu) ma prawo do odmowy zeznań w charakterze świadka. To prawo przysługuje również po ustaniu małżeństwa lub przysposobienia.

Po pierwsze, świadkowi muszą zostać zapewnione warunki, które dadzą mu możliwość swobodnej wypowiedzi. Pierwszą fazę przesłuchania można określić mianem „monologu” świadka. Dopiero później następuje etap zadawania pytań, których celem będzie uzupełnienie, wyjaśnienie lub kontrola jego zeznań. Wykluczone są jednak pytania sugestywne, czyli sugerujące odpowiedź osobie przesłuchiwanej.

Prawo zwrotu kosztów dla świadka

Świadek ma również obowiązek złożenia prawdziwych zeznań, z ujawnieniem wszystkich okoliczności sprawy, o których wie. Świadkowi przysługuje także prawo zwrotu kosztów. Osoba taka musi wystąpić z żądaniem odszkodowania za zarobek utracony z powodu stawiennictwa na wezwanie, może jednocześnie ubiegać się o zwrot kosztów podróży oraz poniesionych kosztów noclegu.

Przed rozpoczęciem przesłuchania organ, który przeprowadza czynność obowiązkowo uprzedza osobę występującą w charakterze świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy bądź zatajenie znanych mu informacji. W postępowaniu przygotowawczym świadek musi podpisać stosowne oświadczenie w tej sprawie.

Przesłuchanie organ rozpoczyna pytaniem o imię, nazwisko, wiek, zajęcie, miejsce zamieszkania, karalność za składanie fałszywych zeznań lub oskarżeń oraz stosunek do stron postępowania.
W postępowaniu przygotowawczym zazwyczaj nie występują strony procesowe, co odróżnia ten etap postępowania karnego od etapu późniejszego – przesłuchania przed sądem. Co do zasady nie jest również obligatoryjne odebranie od świadka przyrzeczenia, w którym zapewnia on, iż jego zeznania są zgodne z prawdą.

Przypadki przesłuchania świadka w postępowaniu przygotowawczym

Wyróżniamy trzy szczególne przypadki przesłuchania świadka w postępowaniu przygotowawczym:

1) Jeżeli osoba pokrzywdzona, która nie ukończyła w chwili popełniania wobec niej czynu przestępnego przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości lub przeciwko rodzinie i opiece, nie ukończyła 15 lat, powinna zostać przesłuchana tylko jeden raz, chyba że po przesłuchaniu wyjdą na jaw okoliczności istotne dla danej sprawy, a ich wyjaśnienie nie będzie możliwe bez ponownego przesłuchania tej osoby. Taka możliwość istnieje również, gdy zażąda tego oskarżony, który nie był reprezentowany przez obrońcę podczas pierwszego przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego. Takie przesłuchanie przeprowadza sąd, konieczny jest również udział psychologa. Obrońca oskarżonego także może uczestniczyć w tym przesłuchaniu. W takim przypadku osoba poszkodowana nie zostanie ponownie wezwana na rozprawę główną.

2) Zawarta w punkcie 1. procedura stosowana jest również w przypadku przesłuchania świadka, który osobą pokrzywdzoną nie jest i w chwili przeprowadzania tego przesłuchania nie ukończył 15 lat, a sprawa dotyczy przestępstwa z użyciem przemocy, groźby bezprawnej bądź na tle seksualnym. Przesłuchanie odbywa się, jeżeli zeznania takiej osoby mogą mieć znaczenie dla prowadzonego postępowania.

W przypadku osób opisanych w punktach 1. i 2. k.p.k. wprowadza zakaz odbierania przyrzeczenia (art. 189 pkt 1 k.p.k.)

3) Świadka można również przesłuchać za pomocą urządzeń technicznych, które umożliwiają przeprowadzenie tej czynności na odległość. Przesłuchanie w takim przypadku prowadzone jest przez sędziego wyznaczonego ze składu sędziowskiego (w pozostałych przypadkach przesłuchanie odbywa się przed całym składem). Nie istnieją żadne ustawowe przeszkody dla uczestnictwa stron, obrońców bądź pełnomocników w takim przesłuchaniu, jednak obecność oskarżonego, który pozbawiony został wolności, jest możliwa tylko za zgodą sądu.

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *