Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym

Głównym celem postępowania upadłościowego, zgodnie z treścią art. 2 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze – dalej w artykule jako PUiN, jest możliwie jak najpełniejsze zaspokojenie roszczeń wierzycieli z majątku upadłego dłużnika. W zależności od rodzaju postępowania upadłościowego cel ten może być osiągnięty na dwa sposoby – poprzez likwidację (a więc spieniężenie) majątku dłużnika przez syndyka, dokonany poprzez spisanie i wykonanie listy wierzytelności i odpowiedni, zgodny z art. 342 PUiN, podział majątku pomiędzy wierzycieli (w przypadku upadłości likwidacyjnej) albo poprzez zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami pozwalającego na systematyczną spłatę długu (w przypadku upadłości układowej).

Należności wierzycieli nie są jednak wpisywane do listy wierzytelności z urzędu (listy wierzytelności, czyli wykazu wszystkich, uznanych przez syndyka, należności wierzycieli, które mają zostać zaspokojone z masy upadłości). Żeby wierzytelność przysługująca wierzycielowi w stosunku do upadłego mogła być zaspokojona z masy upadłości, musi być najpierw zgłoszona do sędziego komisarza, który nadzoruje działania syndyka i całe postępowanie upadłościowe.

Brak zgłoszenia wierzytelności

Brak zgłoszenia wierzytelności (pomijając kilka wyjątków, o których będzie mowa poniżej) generalnie oznacza rezygnację przez wierzyciela z dochodzenia swoich roszczeń w postępowaniu. Zgłoszenie to musi być dokonane w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości – jednakże dokonanie przez wierzyciela zgłoszenia swojej należności w terminie późniejszym nie skutkuje zamknięciem dla wierzyciela możliwości dochodzenia swoich roszczeń – zgłoszenia tego będzie mógł dokonać również w każdym późniejszym terminie, jednakże czynności dokonane w stosunku do masy upadłości przed zgłoszeniem wierzytelności pozostają w mocy (art. 252 PUiN).

Może cię zainteresować także kompletny poradnik naszego partnera – Upadłość konsumencka

Oznacza to, iż jeśli z masy upadłości dokonano już spłaty części długów przed zgłoszeniem należności przez wierzyciela, który przekroczył termin wyznaczony w postanowieniu sądu, to wierzyciel ten straci bo jego należność będzie pokrywana z masy upadłości pomniejszonej o kwoty już z niej odjęte na poczet zaspokojenia wcześniejszych należności. Zgłoszenie wierzytelności po terminie nie uniemożliwia zatem jej późniejszego zgłoszenia, jednakże wierzyciel musi liczyć się z tym, iż im później zgłosi wierzytelność, tym mniejsza kwotę otrzyma.

Zgodnie z treścią art. 236 PUiN zgłoszeniu podlegają wszystkie wierzytelności (zarówno pieniężne jak i niepieniężne – trzeba pamiętać, iż zgodnie z art. 91 PUiN z dniem ogłoszenia postanowienia o upadłości wszelkie zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się automatycznie w zobowiązania pieniężne) i osobiste, to jest takie, w stosunku do których upadły ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem (nawet, jeśli tylko w sposób ograniczony).

Ponadto, zgłoszeniu do listy wierzytelności podlegają także takie należności (nawet jeśli wierzyciel nie jest wierzycielem osobistym dłużnika), które były zabezpieczone rzeczowo, a więc takie, które były zabezpieczone:

• Zastawem;
• Zastawem rejestrowym;
• Zastawem skarbowym;
• Hipoteką morską;
• Zabezpieczone poprzez inny wpis w księdze wieczystej bądź rejestrze okrętowym.

Jednakże powyższe wierzytelności, nawet jeśli nie zostaną zgłoszone, będą z urzędu umieszczone na liście wierzytelności – wynika to z pierwszeństwa w zaspokajaniu wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo. Ponadto, zgodnie z art. 237 PUiN z urzędu będą również umieszczone należności wynikające ze stosunku pracy.

Ustawa prawo upadłościowe i naprawcze reguluje także formę w jakiej zgłoszenie wierzytelności ma nastąpić. Zgodnie z art. 239 PUiN wierzyciel zgłasza swoją należność w stosunku do masy upadłości bezwzględnie na piśmie i to w dwóch egzemplarzach. W piśmie tym wierzyciel ma obowiązek uzasadnić swoje zgłoszenie, a więc musi dołączyć dokument, który potwierdza, iż posiada on wierzytelność względem upadłego (musi to być oryginał dokumentu lub odpis poświadczony notarialnie lub przez radcę prawnego lub adwokata, który jest pełnomocnikiem wierzyciela).

Ponieważ zgłoszenie wierzytelności do listy wierzytelności jest normalnym pismem procesowym toteż ustawa wprowadza zwyczajowe wymogi jakie pismo to musi spełniać. Wymogi te, wymienione są w art. 240 PUiN.

Zgodnie z tym przepisem zgłoszenie wierzytelności musi zawierać:

1. imię i nazwisko bądź nazwę albo firmę wierzyciela i odpowiednio jego miejsce zamieszkania albo siedzibę;
2. określenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi oraz wartość wierzytelności niepieniężnej;
3. dowody stwierdzające istnienie wierzytelności;
4. kategorię, do której wierzytelność ma być zaliczona;
5. zabezpieczenia związane z wierzytelnością oraz oświadczenie wierzyciela, w jakiej prawdopodobnie sumie wierzytelność nie będzie zaspokojona z przedmiotu zabezpieczenia;
6. w razie zgłoszenia wierzytelności, w stosunku do której upadły nie jest dłużnikiem osobistym, przedmiot zabezpieczenia, z którego wierzytelność podlega zaspokojeniu;
7. stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe lub administracyjne;
8. jeżeli wierzyciel jest wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki będącej upadłym – ilość posiadanych udziałów albo akcji oraz ich rodzaj.

Brak któregokolwiek z powyższych wymogów będzie skutkował zwrotem pisma w celu uzupełnienia braków formalnych, chyba że pismo zostało sporządzone przez profesjonalnego pełnomocnika (adwokata lub radcę prawnego) – w takim przypadku pismo zawierające braki będzie podlegało zwrotowi bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych.

Należy zauważyć, iż zgłoszone przez wierzycieli należności nie są automatycznie wpisywane na listę wierzytelności. Każda wierzytelność jest badana przez sędziego komisarza i to on decyduje czy należność może być uwzględniona. W razie zaakceptowania wierzytelności, sędzia komisarz przesyła odpis zgłoszenia syndykowi (w przypadku upadłości likwidacyjnej) bądź nadzorcy/zarządcy sądowemu (w przypadku upadłości układowej), którzy dodają zgłoszoną należność do listy wierzytelności w celu zaspokojenia jej z masy upadłości.