Testament holograficzny w prawie polskim

Artykuł 941 k.c. stanowi, iż rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. Polska ustawa rozróżnia testamenty zwykłe i szczególne.

Druga grupa testamentów może zostać sporządzona tylko w przewidzianych ustawą okolicznościach – wobec obawy rychłej śmierci oraz gdy zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe, bądź znacznie utrudnione.

W pozostałych przypadkach wybieramy jedną z form testamentu zwykłego. W niniejszym artykule poruszony zostanie temat testamentu holograficznego.

Co to jest testament holograficzny?

Testament holograficzny (własnoręczny) uregulowany został w art. 949 k.c. Jest to najpopularniejsza forma testamentu, przysparza ona jednak znaczne trudności, szczególnie w zakresie wykładni.

Co zawiera testament holograficzny?

Dlatego też niezwykle istotne jest spełnienie wszystkich przesłanek ważności tej formy testamentu określonych w § 1 wspomnianego artykułu.

Przepis ten wymienia następujące elementy:

• własnoręczne pismo – jednym z wymogów ważności testamentu holograficznego jest własnoręczne pismo spadkodawcy (osoby, której masa majątkowa ma zostać przekazana uprawnionym w chwili jej śmierci).

  Niedozwolone jest sporządzenie testamentu za pomocą jakichkolwiek urządzeń do pisania (na maszynie, na komputerze, wykluczona jest również możliwość spisania testamentu, np.: przy pomocy tabletu z rysikiem, który własnoręczne pismo przekształca na niezindywidualizowaną czcionkę).

  Celem takiego obostrzenia jest utrudnienie sfałszowania testamentu, bowiem każde pismo własnoręczne posiada charakterystyczny dla piszącego wygląd. W uzasadnionych wypadkach można dokonać spisania testamentu protezą, nogą itp.

• podpis – testament musi zostać opatrzony podpisem spadkodawcy. Daje on pewność, iż sporządzony testament został ukończony oraz że pochodzi on od osoby, której imię i nazwisko zawarte są w podpisie.

  Jednak do jego ważności wystarczy także samo nazwisko (nawet skrócone) lub pseudonim (jeżeli spadkodawca się nim posługiwał). Podpis powinien znajdować się pod treścią testamentu, bądź w innym miejscu, które nie budzi wątpliwości, iż dotyczy on rozrządzenia.

• data – opatrzenie testamentu datą pomaga ustalić, czy w chwili sporządzania testamentu spadkodawca posiadał zdolność testowania (czyli zdolność do sporządzenie ważnego testamentu) oraz jaka była kolejność sporządzonych testamentów.

  Brak daty co do zasady powoduje nieważność testamentu, chyba że zdolność spadkodawcy do czynności prawnych oraz kolejność kilku testamentów nie budzi wątpliwości.

Do testamentu holograficznego stosuje się także przepisy ogólne dotyczące testamentów zawarte w Tytule III Księgi IV k.c. Istotne są zatem przesłanki zdolności testowania zawarte w art. 944 § 1 k.c., nieważności testamentu określone w art. 945 § 1 k.c., kwestie dotyczące odwołania testamentu i sporządzenia nowego oraz wytyczne dotyczące wykładni.